Η νέα εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας, που εκδόθηκε την 1η Οκτωβρίου 2025 με αριθμό πρωτοκόλλου 122194/ΓΔ4, προκαλεί έντονες αντιδράσεις στον εκπαιδευτικό κόσμο, καθώς θεωρείται ότι οδηγεί σε ουσιαστική υποβάθμιση των μορφωτικών δικαιωμάτων των μαθητών με εκπαιδευτικές ανάγκες.

Σύμφωνα με την ΕΛΜΕ Πειραιά, το έγγραφο που φέρει τον τίτλο «Διευκρινιστικές οδηγίες του ν. 3699/2008, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει», επιχειρεί την αντιεπιστημονική εξίσωση δύο διακριτών θεσμών της ειδικής αγωγής – του και της – με πρόσχημα τη συμπερίληψη, ανοίγοντας τον δρόμο για τη δραστική μείωση των προσλήψεων ειδικών εκπαιδευτικών.

Όπως επισημαίνει η ΕΛΜΕ Πειραιά, η εγκύκλιος προωθεί την «ισοπέδωση» των δύο θεσμών, επιτρέποντας την αλληλοκάλυψη ρόλων ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς Τμημάτων Ένταξης και Παράλληλης Στήριξης, κάτι που αναμένεται να έχει σοβαρές συνέπειες στη μαθησιακή υποστήριξη των παιδιών. Παράλληλα, καταγγέλλεται ότι η νέα πολιτική του Υπουργείου μεταθέτει κρίσιμες ευθύνες στους εκπαιδευτικούς χωρίς επαρκή επιμόρφωση και χωρίς την απαραίτητη επιστημονική και διοικητική στήριξη, ενώ η έλλειψη προσωπικού και η αύξηση των μαθητών ανά τάξη επιδεινώνουν δραματικά τις συνθήκες μάθησης.

Αναλυτικά η ανακοίνωση από ΕΛΜΕ Πειραιά για την Ειδική Αγωγή

Την 1η του Οκτώβρη 2025, το Υπουργείο Παιδείας εξέδωσε την εγκύκλιο με Αρ. πρωτ. 122194/ΓΔ4, με την οποία παρέχει «Διευκρινιστικές οδηγίες του ν. 3699/2008 (Α΄199), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει». Εγκύκλιος που προωθεί εντατικά την εφαρμογή του πρόσφατα ψηφισμένου νόμου, που επί της ουσίας υποβαθμίζει τα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, ανοίγοντας το δρόμο για δραματική μείωση των προσλήψεων στην ειδική αγωγή και εκπαίδευση στη λογική του κόστους-οφέλους.

Ο νόμος προβλέπει την αντιεπιστημονική «ισοπέδωση» των δυο «ενταξιακών» θεσμών των γενικών σχολείων, δηλαδή του Τμήματος Ένταξης (ΤΕ) και της Παράλληλης Στήριξης (ΠΣ), με την υποκριτική επίκληση της συμπερίληψης. Πιο συγκεκριμένα, όπως ορίζεται, «Μαθητές/τριες που διαθέτουν αξιολογική έκθεση από το ΚΕΔΑΣΥ για παράλληλη στήριξη-συνεκπαίδευση δύνανται κατά περίπτωση να υποστηρίζονται από εκπαιδευτικό ΕΑΕ του τμήματος ένταξης. Ομοίως και μαθητές/τριες που διαθέτουν αξιολογική έκθεση από το ΚΕΔΑΣΥ για τμήμα ένταξης, δύνανται κατά περίπτωση να υποστηρίζονται από εκπαιδευτικό ΕΑΕ παράλληλης στήριξης».

Μέχρι τώρα στα ΤΕ οι μαθητές παρακολουθούσαν κάποιες ώρες την εβδομάδα εξατομικευμένα μαθήματα σε ξεχωριστό χώρο, προκειμένου να αναπληρώσουν τα μαθησιακά κενά. Ο διακριτός χώρος του Τμήματος Ένταξης επιλεγόταν επειδή ήταν (και είναι) αδύνατο την ώρα της διδασκαλίας, π.χ. ενός γλωσσικού αντικειμένου, να γίνονται 2 διδασκαλίες ταυτόχρονα μέσα σε μια τάξη, από 2 εκπαιδευτικούς ταυτόχρονα. Στο ΤΕ ο εκπαιδευτικός ανίχνευε τις ελλείψεις που είχε ο μαθητής, συνέτασσε Εξατομικευμένο Πρόγραμμα Παρέμβασης (ΕΠΕ), δημιουργούσε τμήματα μαθητών με παρόμοιες μαθησιακές ελλείψεις (συχνά με μαθητές διαφορετικών τάξεων) και προσπαθούσε να καταστήσει τους μαθητές ικανούς να παρακολουθήσουν ανεμπόδιστα το αναλυτικό πρόγραμμα της τάξης, χωρίς δηλαδή υποστήριξη επιπλέον εκπαιδευτικού.

Αντίστοιχα, η Παράλληλη Στήριξη (ΠΣ) θεσμοθετήθηκε ουσιαστικά με τον Νόμο 3699/2008, όπου οι μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορούσαν «να φοιτούν σε σχολική τάξη του γενικού σχολείου…. Η παράλληλη στήριξη παρέχεται σε μαθητές που μπορούν με κατάλληλη ατομική υποστήριξη να παρακολουθήσουν το αναλυτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα της τάξης…».

Δείτε ακόμα 

Κι ενώ η υποστήριξη από τον εκπαιδευτικό της Παράλληλης Στήριξης θα έπρεπε να υλοποιείται με αναβαθμισμένους όρους, μόνιμο προσωπικό, σταθερό εξατομικευμένο πρόγραμμα, παιδαγωγικό και επιστημονικό περιεχόμενο παρέμβασης, αντί να προχωρήσουν σε στοχευμένα μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση, δρομολογούν τη δραματική μείωση των προσλήψεων ειδικών εκπαιδευτικών, αφήνοντας παντελώς ακάλυπτους τους μαθητές.

Η νέα εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας με έναν άκρως αντιεπιστημονικό τρόπο «ισοπεδώνει» τον θεσμό της Παράλληλης Στήριξης και τα ΤΕ με προφανή σκοπό τη «διευθέτηση» του εκπαιδευτικού προσωπικού, που, καθ’ ομολογίαν στελεχών του, θα περικοπεί τα επόμενα χρόνια, καθώς το τρέχον ΕΣΠΑ για την πρόσληψη προσωπικού Ειδικής Αγωγής οδεύει το 2027 στη λήξη του και οι ανάγκες της πολεμικής οικονομίας δεν επιτρέπουν τη χρηματοδότηση του θεσμού της υποστήριξης των παιδιών με Ειδικές Μαθησιακές Ανάγκες με ένα νέο πρόγραμμα ΕΣΠΑ.

Σύμφωνα με τις νέες κατευθύνσεις, όταν δεν έχει προσληφθεί ο/η εκπαιδευτικός της Παράλληλης Στήριξης που έχει ανάγκη ο/η μαθητής/μαθήτρια, οι μαθητές που δικαιούνταν 24 ώρες εβδομαδιαία ΠΣ τώρα θα έχουν το ανώτερο μέχρι 5 (περίπου 1 ώρα την ημέρα σε κάθε τάξη) από τον/την εκπαιδευτικό του ΤΕ, ο οποίος/ η οποία θα είναι «γυρολόγος» ανάμεσα στις τάξεις του σχολείου, προσπαθώντας απεγνωσμένα να υποστηρίξει μαθητές με ΔΕΠΥ, αυτισμό και απλές μαθησιακές δυσκολίες. Τις υπόλοιπες ώρες η κατάσταση μέσα στις τάξεις… δεν χρειάζεται και πολλή φαντασία για να περιγραφεί. Το ίδιο θα ισχύει και για τους εκπαιδευτικούς της ΠΣ (όπου και εάν υπάρχουν στο μέλλον), οι οποίοι δεν θα υποστηρίζουν μόνο έναν μαθητή μιας τάξης, αλλά θα διαμοιράζονται στο σύνολο των μαθητών ενός σχολείου που χρήζουν ειδικής εκπαιδευτικής υποστήριξης. Επιπλέον, από φέτος, όχι τυχαία προφανώς, τα ΚΕΔΑΣΥ, με οδηγία του ΥΠΑΙΘΑ, ΔΕΝ θα καθορίζουν συγκεκριμένα τις ώρες παράλληλης στήριξης που θα δικαιούται κάθε παιδί.

Όλα τα παραπάνω αποτέλεσαν και το περιεχόμενο της ημερίδας που διοργάνωσε η ΔΙΔΕ Πειραιά, αλλά μπόρεσαν να παρακολουθήσουν μόλις 100 άτομα.

Επιπλέον, το Δ.Σ. της ΕΛΜΕ Πειραιά γίνεται δέκτης ερωτημάτων, σχετικά με τη δυνατότητα των εκπαιδευτικών στα ΤΕ ή/και της Παράλληλης Στήριξης να αντικαθιστούν, σε περίπτωση απουσίας ή απεργίας, τους/τις εκπαιδευτικούς της Γενικής Εκπαίδευσης. Επισημαίνουμε ότι κάτι τέτοιο, εκτός από αντιπαιδαγωγικό (και απεργοσπαστικό σε περίπτωση απεργίας), δεν προβλέπεται σε καμία περίπτωση από την εγκύκλιο, η οποία αναφέρει ότι: “Σε καμία περίπτωση δεν «αναπληρώνει» τον/την εκπαιδευτικό γενικής/επαγγελματικής εκπαίδευσης στα διδακτικά του/της καθήκοντα”.

Αν και το Υπουργείο Παιδείας επαναλαμβάνει στην εγκύκλιο πεισματικά ότι επιδιώκει την ένταξη και συμπερίληψη, δύο παράμετροι μαρτυρούν το απόλυτα υποκριτικό «ενδιαφέρον» του: α) Πουθενά δεν αναφέρεται η μείωση του αριθμού των μαθητών στις τάξεις, που αποτελεί ίσως τον σημαντικότερο παράγοντα εφαρμογής προγραμμάτων εκπαίδευσης που μπορούν επί της ουσίας να στηρίξουν τους μαθητές. Η γενίκευση, την τρέχουσα σχολική χρονιά, της αναλογίας 1/25 (αλλά και 1/26 και 1/27-χρόνια απαίτηση άλλωστε του ΟΟΣΑ) σε όλες τις τάξεις των σχολείων της χώρας και στον Πειραιά, αναλογία που αποτελεί τον βασικότερο παράγοντα «παραγωγής» μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες, δείχνει ότι η κατάσταση στις σχολικές τάξεις θα επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια. β) Η κατάργηση και της τελευταίας δυνατότητας που υπήρχε να μειώνεται ο μέγιστος αριθμός των μαθητών/μαθητριών στην τάξη, αν λειτουργεί στο σχολείο ΤΕ ή υπάρχει εκπαιδευτικός παράλληλης στήριξης στο τμήμα.

Κατά τα άλλα, υποκριτικά κάνει αναφορά η εγκύκλιος για “ενσωμάτωση διαφοροποιημένων πρακτικών και παρεμβάσεων στο πλαίσιο της συνδιδασκαλίας, οι οποίες υποστηρίζουν τις εξατομικευμένες ανάγκες του/της κάθε μαθητή/τριας στο πλαίσιο της τάξης-ομάδας” ή ζητά τη σύνταξη και υλοποίηση ΕΠΕ για κάθε μαθητή.

Ωστόσο, αν ληφθεί υπόψη η απουσία και της παραμικρής, οργανωμένης και ουσιαστικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών της Γενικής Εκπαίδευσης γύρω από τα ζητήματα της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, με απαλλαγή από τα διδακτικά καθήκοντα, όπως διεκδικεί δεκαετίες το συνδικαλιστικό κίνημα, γίνεται φανερό πως το ΥΠΑΙΘΑ μεταθέτει στους/στις εκπαιδευτικούς και αυτό το καθήκον, όπως και δεκάδες ακόμα καθήκοντα, χωρίς καμία ουσιαστική στήριξη, σε σχολεία που απουσιάζει εντελώς κάθε βοηθητικό-διοικητικό προσωπικό, με εκπαιδευτικούς που γυρίζουν 3 και 4 σχολεία, με ΕΔΥ (ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς) που, αν υπάρχουν, πάνε μόνο μία φορά τη βδομάδα σε κάθε σχολείο! Επιβάλλουν με αυτό τον τρόπο ένα ακόμα κρίκο στην εντατικοποίηση την εργασίας των εκπαιδευτικών, γεγονός που έχει επιπτώσεις και στη μαθησιακή διαδικασία, στα ίδια τα παιδιά.

Σχολεία: Σάλος στην ειδική αγωγή - Η νέα εγκύκλιος του Υπουργείου Παιδείας «ισοπεδώνει» Παράλληλη Στήριξη και Τμήματα Ένταξης

Διαβάστε ακόμα 

Τέλος, με τα άρθρα που προβλέπουν ότι για «όλα αποφασίζει ο Σύλλογος Διδασκόντων» (τώρα τον θυμήθηκαν τον Σύλλογο) είναι φανερό ότι επιδιώκεται να μετατεθούν ευθύνες στους εκπαιδευτικούς που δεν τους αναλογούν, μπροστά και στην ενδεχόμενη δικαιολογημένη αντίδραση των γονιών για την υποβάθμιση της αναγκαίας στήριξης του παιδιού τους.

Το πρόβλημα της πραγματικής ένταξης των μαθητών με Ειδικές Μαθησιακές Ανάγκες ή/και αναπηρίες δεν είναι «χωροταξικό», όπως συχνά τίθεται. Δηλαδή «ένταξη» είναι ό,τι γίνεται μέσα στην τάξη ή στο Γενικό Σχολείο και ό,τι γίνεται στα Τμήματα Ένταξης και στα Ειδικά Σχολεία είναι «γκετοποίηση». Η σχολική ένταξη – συμπερίληψη είναι η επιστημονικά τεκμηριωμένη παιδαγωγική διαδικασία που πραγματοποιείται στον κατάλληλο για το παιδί χώρο, με το κατάλληλα επιστημονικά καταρτισμένο προσωπικό, με το κατάλληλο επιστημονικό πρόγραμμα που ανταποκρίνεται στις μαθησιακές ανάγκες του κάθε παιδιού, προετοιμάζοντάς το για την ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗ ΖΩΗ.

Γι’ αυτό τον σκοπό δίνουμε όλες μας τις δυνάμεις, διεκδικώντας αυτό που είναι αναγκαίο και δικαιούται το παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρία. Καλούμε τους/τις εκπαιδευτικούς να επιμείνουν, στην κατάλληλη μορφή στήριξης του κάθε παιδιού, όπως αυτοί/αυτές κρίνουν, με κριτήριο αποκλειστικά την πρόοδό του.

Δείτε επίσης