Τα αριστεία και τα βραβεία δίνονται κάθε χρόνο στα σχολεία μας με αφειδώλευτη υπερηφάνεια (φέτος λόγω κορωνοϊού δυστυχώς ατυχήσαμε) και λαμβάνονται με αντίστοιχη από τους μαθητές μέσα σε κλίμα χαρμόσυνο, γενικώς μία βαβούρα και μία ζάλη πανηγυρική με πολύ χειροκρότημα και σφύριγμα, με πρόσωπα ερυθρόδερμα και γυαλιστερά. Προεξάρχουν τα ΄΄μπράβο΄΄και οι θερμές χειραψίες και διεξάγονται αριστειοβραβειοδρομίες ως ανταμοιβή της συνεπούς εργατικότητος των παιδιών και της εξύψωσης τους σε αξιοσημείωτα επίπεδα απόδοσης.

Βαγγέλης Δήμας,  φιλόλογος

Ακόμη και του Θεού το είκοσι, το ατόφιο εικοσάρι, μπορεί να απαντήσεις ανάμεσα στους αριστούχους που χρόνο με το  χρόνο αυξάνονται. Και σε τμήματα υπάκουα, επιμελή και φιλομαθή, αλλά και σε άλλα τμήματα με παιδιά πιο ζωηρά, που γενικώς κυριαρχεί το ρεύμα της απειθαρχίας, της ανεμελιάς, της αδιαφορίας (οι παραπάνω χαρακτηρισμοί, βεβαίως, υπακούουν σε γρήγορες προσπάθειες κατάταξης).

Δεν λυπάστε τα δάχτυλα τα διδασκαλικά που, αντί να διορθώνουν γραπτά, αντί να χαϊδεύουν κεφάλια παιδιών (έχει και η αφή τη νοσταλγία της ) τυλίγουν καλλιγραφημένα πολυτελή χαρτιά; Δεν ξέρω, μου φέρνει μία κάποια απέχθεια, ίσως, διότι εγώ, ως μαθητής, δεν έλαβα ποτέ μου αριστείο ή βραβείο, ούτε καν τα πλησίασα. Μόνο, ομολογώ, τα ονειρεύτηκα.

Είναι ένας θεσμός που υπακούει στην λογική της επιβράβευσης, του ‘’μπράβο’’, του επαίνου για αυτόν που υπάκουσε και έκανε ό,τι του υπαγορεύσαμε, εγώ ο εκπαιδευτικός, δημοσιοϋπαλληλίζοντας, σε αυτή την περίπτωση τουλάχιστον, και η μεγάλη μαμά, η πολιτεία, σχεδιάζοντας και επιβάλλοντας ρυθμίσεις και μεταρρυθμίσεις, χωρίς πειθώ και συναίνεση, χωρίς θεμελίωση και πνοή.

Αμείβεται η επίδοση. Αυτό που φαίνεται, βεβαίως, η επιφάνεια. Να είναι γυαλιστερή, προσεγμένη, χωρίς γρατζουνιές. Βεβαίως, ένα ήθος εξαίρετο, δηλαδή που δε δημιουργεί προβλήματα, είναι μία καλή επένδυση και ανεβάζει το βαθμό. Άριστος άλλωστε από τα πολύ παλιά χρόνια ήταν αυτός που διακρινόταν και για την επίδοση και για το ήθος του.

Αν θέλουμε όλο και πιο πολλούς αριστούχους, ίσως και για να θεραπεύσουμε τις ενοχές μας,  μπροστά σε ένα μέλλον που ανοίγεται δυσοίωνο για τους μαθητές μας και για να υπηρετήσουμε προσδοκίες μαθητικές και γονεϊκές, θα μπορούσαμε ίσως να επινοήσουμε και άλλες κατηγορίες – αφορμές, για να μοιράζουμε βραβεία και αριστεία. Και μάλιστα με νόημα και ουσία, αν και φαινομενικά φαιδρά, σχεδόν ευτελή.

Και άλλα αριστεία λοιπόν: για τα παιδιά τα Φ. Α . τα   φυσικώς αδύνατα δηλαδή, που ανέχονται στωικά τις ελλείψεις και την άγνοια του συστήματος. Για τα παιδιά που τρώνε επιμελώς τα νύχια τους, αντί να γκρινιάζουν και να κάνουν φθορές. Για τα παιδιά που τολμούν να ερωτεύονται και το δείχνουν ή μπορεί και να το κρύβουν. Για τα παιδιά που ξαπλώνουν ανέμελα στο προαύλιο να ρουφήξουν ήλιο. Για τα παιδιά που προσπαθούν να είναι ο εαυτός τους και θέλουν και οι άλλοι να είναι ο εαυτός τους. Γι΄ αυτά που διαβάζουν βιβλία πολλά, κυρίως εξωσχολικά. Που δεν πηγαίνουν φροντιστήριο και ό,τι κάνουν, το κάνουν μόνα τους. Αυτά που κάνουν φροντιστήριο και παρά τις τόσες ώρες και τους τόσους δασκάλους δεν έχουν καταρρεύσει.

Αριστείο για το θάρρος να δοκιμάζεις, να πειραματίζεσαι και να κάνεις λάθος. Αριστείο για την αυθεντική αγένεια, για την εφηβική αλαζονεία, για το άκακο κουτσομπολιό, για τις όμορφες χαζομάρες. Για τους καλαίσθητους συνδυασμούς ρούχων και για τα όμορφα χτενίσματα, για τα σκουλαρίκια σε αυτιά, μύτες και αλλού. Για τα χρώματα και τα αρώματα. Για τις παρατηρήσεις και την παρατηρητικότητα. Για την απορία και την πρωτοτυπία. Για τις νέες ιδέες, ακόμη και για αυτές που εκφράζονται αδέξια. Για τα παιδιά που σκέφτονται με τα λόγια και τους αριθμούς και τα άλλα που κάνουν φωνή τους τη μουσική και το χορό. Για τα παιδιά που βοηθάνε φανερά, για αυτά που δείχνουν την αλληλεγγύη τους στα κρυφά. Για αυτά που κάνουν bullying, συχνά άγριο, στην αυθεντία του δασκάλου.

Για τα παιδιά που έρχονται από μακριά. Για τα παιδιά που δε νοιάζονται για τους βαθμούς, αλλά για την ουσία( που μπορεί ίσως να την δώσει το σχολείο ή μπορεί να την αναζητήσουν αλλού). Γι’ αυτά που είναι εκφραστικά, εκδηλωτικά, αυθόρμητα. Για αυτά που γελάνε και που κάνουν και εσένα και τους άλλους να γελάτε. Που αγκαλιάζουν. Για εκείνα που συνοδεύουν τα άλλα, που φοβούνται, στην τουαλέτα. Που μας διορθώνουν. Που παραδέχονται τα λάθη τους. Γι’ αυτά που είναι μοναχικά και τα αφήσαμε στην μοίρα τους, γιατί δεν μας δημιουργούν πρόβλημα και δεν παραπονιούνται. Για τα σιωπηλά παιδιά, για τους κρυπτοχερίτες, που σηκώνουν το χέρι κρυφά μέσα τους, που θέλουν μία μικρή ενθάρρυνση,  για να πρωταγωνιστήσουν. Και για τα παιδιά που αντέχουν το κρύο και την ζέστη. Και εκείνα που αντέχουν τα κρύα ανέκδοτά συμμαθητών και καθηγητών, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Και για τα παιδιά τα διαφορετικά που ακόμη ίσως δεν έχουν συμφιλιωθεί με την διαφορετικότητά τους και ακόμη παλεύουν με το περιβάλλον τους.

Κάθε παιδί μπορεί σε κάποια τουλάχιστον από τις παραπάνω κατηγορίες να ενταχθεί, άρα και να βραβευθεί. Ένα αληθινό σχολείο των αληθινά αρίστων. Και μπορούν να βρεθούν και πολλές άλλες κατηγορίες, λίγη θέληση χρειάζεται και λίγη αγάπη. Ούτε καν φαντασία. Και μην το ξεχάσω : αριστείο για τα παιδιά που τόσα χρόνια σε τόσες απονομές δεν χειροκροτήθηκαν, αλλά δε σταματούν να χειροκροτάνε.