Του Νίκου Τσούλια

Ήλιε σκηνοθέτη: άλλαξε το σκηνικό. Να γαληνέψουν οι καυτές εντάσεις. Λιγόστεψε τις ουράνιες διαδρομές σου. Οι ηλιαχτίνες σου να καμπυλώσουν. Τα φώτα σου να χαμηλώσουν. Η θέρμη σου να μετριάσει. Η ψύχρα μέσα στη ζέστη να εισβάλλει.
Το φθινόπωρο προβάλλει. Το φθινόπωρο έχει πάντα ένα κάλεσμα. Να ξαναβρούμε την ομορφιά της φύσης, μέσα από τη βιωματική σχέση μας με αυτή. Να νιώσουμε το φθινόπωρο μέσα στα δάση, στις λαγκαδιές, στους λόφους, στα βουνά…
Πώς μπορούμε να αποδώσουμε αυτή την τόσο ξεχωριστή γλύκα του; Μα η Τέχνη – του λόγου η τέχνη και η εικαστική όψη της – μπορεί να βρει της φύσης τα κρυμμένα μυστικά, να δώσει μορφή στου ανθρώπου τον θαυμασμό. «Ο χειμώνας είναι ένα χαρακτικό, η άνοιξη μια ακουαρέλα, το καλοκαίρι μια ελαιογραφία και το φθινόπωρο ένα μωσαϊκό όλων αυτών» (Stanley Horowitz).
Φθινόπωρο, τι ωραία λέξη. Πόσος απαλός, πόσο γλυκός ο ήχος του. Φθίνουν οι οπώρες. Οι συγκομιδές στο φόρτε τους. Ο Τζον Κητς υμνεί την εποχή της αφθονίας της γονιμότητας και της ώριμης καρποφορίας. Και αν η ποίηση μιλάει για μελαγχολία αυτή την περίοδο, είναι γλυκιά μελαγχολία, ένας διάλογος με το συναίσθημά μας, ένα παιχνίδι με τους στοχασμούς μας. Συναίσθημα και στοχασμοί συναντιούνται τόσο δημιουργικά. Γλυκιά νοσταλγία απλώνεται σαν πρωινή πάχνη και μένει όλη την ημέρα και το απόβραδο ξαναφουντώνει.
Η νύχτα διώχνει όλο και πιο νωρίς το φως. «Και ο ήλιος έκανε ένα βήμα πίσω, τα φύλλα έπεσαν να κοιμηθούν και το φθινόπωρο ξύπνησε» (Raquel Franco). Η προσμονή για την βραδινή περιπλάνηση και …κατάκλιση γίνεται όλο και πιο ένθερμη. Άλλες αναμονές θεριεύουν – πάνε αυτές του καλοκαιριού, που οι θαλασσινές εικόνες τις γέμιζαν πληθωρικά.
Τώρα περιμένουμε πως και πως τα πρωτοβρόχια – ας είναι ήπια και παρατεταμένα. Η γη διψάει. Οι τόποι δεν θέλουν άλλη ξηρασία. Τα φυτά έχουν μαραζώσει. Η φύση όλη θέλει να αλλάξει. «Νόστιμο φθινόπωρο! Η αληθινή ψυχή μου είναι παντρεμένη μ’ αυτό, και αν ήμουν ένα πουλί θα πετούσα γύρω από τη γη αναζητώντας τα διαδοχικά φθινόπωρα» (George Elliot)
Φθινόπωρο, εποχή ενδιάμεση και προσωρινή ή εποχή καλαίσθητη και γοητευτική; Η φύση τώρα δεν γιορτάζει με λουλούδια. Χλωροφύλλες, ξανθοφύλλες τι παιχνίδια παίζετε με τους μετασχηματισμούς σας; Πρασινόχρωμα κάνε λίγο στην άκρη. Θα παίξουν και άλλα χρώματα μαζί σου. «Πόσο όμορφα γερνούν τα φύλλα! Πόσο γεμάτες χρώμα και φως είναι οι τελευταίες τους μέρες!» (John Burroughs).
Τι είναι αυτός ο αποχωρισμός των φύλλων; Γιατί τα αειθαλή δεν συμμετέχουν στο ξεγύμνωμα; Πώς μοιράστηκε ο τόσο ξεχωριστός ρόλος τους; Ποικιλόχρωμο χαλί απλώνεται – εικόνα μαγική. Τα παιχνίδια με τον άνεμο ποιος τα στήνει; “Χους ει και εις χουν απελεύσει”. Γνωστή ιστορία… Μα δεν μας ενδιαφέρει η απόληξη. Στο ταξίδι είναι το νόημα. «Όποιος πιστεύει ότι τα πεσμένα φύλλα είναι νεκρά δεν τα έχει δει ποτέ να χορεύουν στον άνεμο» (Shira Tamir).
Τα φύλλα κάνουν τώρα πιο γήινους πίνακες ζωγραφικής απ’ εκείνους της Άνοιξης. Άπειροι οι χρωματισμοί τους, κυρίαρχο το πορτοκαλοκιτρινοκαφέ. Ποιος όλες τις αποχρώσεις μπορεί να συλλάβει; Ποιος μπορεί των χρωμάτων τους κάθε στιγμή αδιόρατους μετασχηματισμούς να παρακολουθήσει πριν αναδυθεί το καινούργιο χρώμα; Ποιος των φυτών τα γιορτάσια μπορεί να κατανοήσει; Πόσες και πόσες ευαισθησίες και ψυχανεμίσματα χρειάζονται να κατατεθούν, για να αγγίξουμε τη μαγεία της ξεχωριστής εποχής;
Και αν «το φθινόπωρο είναι μια δεύτερη άνοιξη, όπου κάθε φύλλο είναι ένα λουλούδι» (Καμύ), να φυλάξουμε τις τόσες και τόσες όμορφες παραστάσεις των χρωμάτων πριν έρθει το γκρίζο χρώμα του χειμώνα και σκεπάσει γη και ουρανό.