Κουτρουμπάκης Κώστας

Ήξερα τι περίπου με περίμενε. Είπα όμως να κάνω την υπέρβαση λόγω της ημέρας. Δεν ήταν που ο Μεταξάς και ο Παπάγος αναφέρονταν αποκλειστικά ως «κυβερνήτης» και «στρατάρχης» αντιστοίχως. Ούτε που σε πείσμα του αφηγήματος «Τα οχυρά δεν παραδίδονται. Καταλαμβάνονται» στην έξοδο του οχυρού η φωτογραφία απεικόνιζε με πλέρια ενάργεια την παράδοση. Αυτό που με τάραξε ήταν το βιβλίο επισκεπτών, όπου διάβασα το «Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια». Για να αποφύγω χρονιάρα μέρα (28η Οκτωβρίου) και το «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» αποχώρησα αυτοστιγμεί από το Ρούπελ.

Στην κοντινή Βυρώνεια Σερρών, πλάι στις γραμμές του τρένου, επήλθε το δεύτερο σοκ. «Σκανάροντας» το παρακείμενο ηρώο διάβασα «ΕΚΤΘΕΝΤΕΣ ΥΠΟ ΤΩΝ ΕΜΦΥΛΙΟ». Ανορθογραφία; Όχι ακριβώς. Η τελευταία λέξη χαράχτηκε μεταγενέστερα πάνω σε επίθετο μάρμαρο. Συνεχίζοντας την ανάγνωση σκόνταψα στο «ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ», με το «ΕΜΦΥΛΙΟ» επίσης υστερότερα επικολλημένο. Λίγη φαντασία αρκεί για να αποκαταστήσει κανείς τις επιγραφές: «ΛΗΣΤΟΣΥΜΜΟΡΙΤΩΝ» ή απλώς «ΣΥΜΜΟΡΙΤΩΝ» θα ανέγραφε η πρώτη και «ΣΥΜΜΟΡΙΤΟΠΟΛΕΜΟ» η δεύτερη.

Είναι γνωστή η δράση του Δημοκρατικού Στρατού στον Νομό Σερρών. Παρά την υστέρησή του σε μαχητές και όπλα κατόρθωσε να απασχολεί πολλαπλάσιες δυνάμεις του Εθνικού Στρατού. Δεν το συγχώρησαν αυτό οι νικητές του εμφυλίου. Εξού και το «συμμοριτοπόλεμος» έναντι του «εμφύλιος», που μόλις πρόσφατα -επιτέλους- επικράτησε.

Τι άραγε σηματοδοτεί το «lifting» των επιγραφών; Μια πραγματική κοινωνική ανάγκη για συμφιλίωση ή μια επίπλαστη προσπάθεια; Το ερώτημα είναι ρητορικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι και σήμερα ακόμη υπάρχουν θύλακοι, όπως ο στρατός και η αστυνομία, όπου συχνά τα ακροδεξιά διχαστικά κηρύγματα μίσους κυριαρχούν και το «εμφύλιος» ακούγεται μάλλον ως ανέκδοτο.

Υπ’ αυτό το πρίσμα τα φτιασιδώματα στη Βυρώνεια, η αναγνώριση το 1982 της Εθνικής Αντίστασης και η ανέγερση του Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης στον Γράμμο δεν φαντάζουν παρά ασπιρίνες για τη θεραπεία του καρκινώματος. Ενός καρκινώματος εν μεταστάσει, αν δεν τολμήσουν τόσο η επιστημονική κοινότητα όσο και η ελληνική κοινωνία -κυρίως- να σταθούν με παρρησία απέναντι στον εμφύλιο, τον τραγικά άγνωστο και ό,τι τον «διαδέχτηκε».

Ως εκπαιδευτικός έρχομαι τακτικά αντιμέτωπος με την κατάπληξη των μαθητών μου όταν, για παράδειγμα, τους επισημαίνω ότι οι διωκόμενοι επί δικτατορίας δικάζονταν με τους ίδιους νόμους που δικάζονταν και οι «συμμορίτες» ή ότι το κυνήγι μαγισσών που είχε στήσει το εμφυλιακό κράτος με τα έκτακτα στρατοδικεία έστειλε, πολλές φορές για ψύλλου πήδημα, χιλιάδες ανθρώπους στο εκτελεστικό απόσπασμα.

Δυστυχώς, εβδομήντα χρόνια μετά εξακολουθούμε να λειτουργούμε μανιχαϊστικά, κατασκευάζοντας αθώους και φταίχτες. Αδυνατούμε να συλλάβουμε τα γεγονότα στην πολυπλοκότητά τους.

Πολύ θα ήθελα να πω στον συντάκτη του «Πατρίς Θρησκεία Οικογένεια» ότι δεν είναι διόλου απίθανο κάποιοι από τους υπερασπιστές του Ρούπελ να έγιναν στη συνέχεια μαχητές της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού. Ότι στη συνείδησή τους ο αγώνας τους δεν ήταν μόνο κοινωνικός αλλά και απελευθερωτικός και μάλιστα εναντίον πολλαπλών κατακτητών, Γερμανών, Άγγλων και Αμερικανών.

Θα ήθελα επίσης να του πω ότι η Σταθούλα Λεβέντη, η πρώτη εκτελεσθείσα από τις γυναικείες φυλακές Αβέρωφ, οδηγούμενη στο απόσπασμα δεν τραγούδησε τον ύμνο της Γ’ Διεθνούς, αλλά χόρεψε τον «χορό του Ζαλόγγου» γύρω από τον φοίνικα της αυλής.

Είναι κι αυτή μια ήττα της Αριστεράς, που αποκλίνοντας από την παράδοση της κάθε Σταθούλας ταύτισε σταδιακά το εθνικό με το εθνικιστικό και το παρέδωσε αμαχητί στους «εθνοσωτήρες». Κάπως έτσι οι αγώνες της Αριστεράς για τον τόπο καταπλακώθηκαν από την πεποιημένη μετεμφυλιακή λήθη. Στα μάρμαρα της Βυρώνειας και -ακόμη χειρότερα- στη συλλογική μνήμη οι αριστεροί στιγματίστηκαν.

Μπορεί να αποκατασταθεί η ιστορική αυτή αδικία με φτιασιδώματα ή με ετεροχρονισμένους ρεβανσισμούς; ΟΧΙ. Χρέος μας ωστόσο παραμένει το να προβάλουμε μ’ όλη της την υποκειμενικότητα την αλήθεια της δικής μας πλευράς. Πρόκειται για αναγκαία συνθήκη προκειμένου να τα βγάλουμε πέρα με το σταυρόλεξο της σύγχρονης ιστορίας μας. Και είναι, ως γνωστόν, για δυνατούς λύτες.

Κώστας Κουτρουμπάκης είναι φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

ΠΗΓΗ:

alt