Απαιτείται Σαφήνεια της διάκρισης των διαφόρων Εκπαιδευτικών Επιπέδων για να είναι δυνατός ο σχεδιασμός και η μετακίνηση από το ένα επίπεδο στο άλλο όπως απαιτείται σε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα ( π.χ. Φιλανδία ).  

Νίκος Ηλιάδης, Πολ/κός Μηχ/κός Ε.Μ.Π.  ,  M.Sc , Ph.D.  ) τ.Ειδ.Γραμματέας του ΥΠΕΠΘ για τα ΤΕΙ ,τ. εκπρόσωπος των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες ( Μ.Ε.Α. )  ,τ. μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Παιδαγωγικών Ινστιτούτων της Ευρώπης (), τ. εκπρόσωπος της Κυβέρνησης στο Δ.Σ. του CEDEFOP (https://www.cedefop.europa.eu/ )του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση ,  Επίτιμος Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

 

 

(Μεταξύ ομοειδών ειδικοτήτων των Πανεπιστημίων και των «Ανωτατοποιημένων» ΤΕΙ , των ΙΕΚ ( Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης που είναι εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος ), των Αποφοίτων των Τεχνικών Επαγγελματικών Λυκείων , των Τεχνικών Επαγγελματικών σχολών , ακόμη και των αποφοίτων των Γενικών Λυκείων) . 

 

Βασικό χαρακτηριστικό της σύγχρονης εκπαιδευτικής πολιτικής είναι η διαφάνεια και η σαφής οριοθέτηση των διαφόρων εκπαιδευτικών επιπέδων, για να είναι δυνατός και ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός , να ορίζονται οι διαδικασίες και οι προϋποθέσεις μετακίνησης των εκπαιδευομένων από το ένα επίπεδος το άλλο , καθώς και τα προνόμια και οι δυνατότητες που οδηγεί η αποφοίτηση από συγκεκριμένο εκπαιδευτικό επίπεδο.

Τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα ακόμη δίνουν τη δυνατότητα σε όλους να συνεχίσουν σπουδές σε οποιοδήποτε επίπεδο όποτε το αποφασίσουν, μετακινούμενοι ανάλογα με τις ανάγκες τους και τις εμπειρίες τους  από την αγορά εργασίας στη συνέχιση σπουδών και αντίστροφα ( spin in and spin out) , μέσω ευέλικτων σχημάτων , δια μέσου των κανονικών προγραμμάτων σπουδών, δια μέσου προγραμμάτων συνεχιζόμενης εκπαίδευσης , δια μέσου  προγραμμάτων εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης κλπ. διευκολύνοντας τους πολίτες στο μέγιστο δυνατό βαθμό  για την απόκτηση του πτυχίου και της μόρφωσης  και κατάρτισης που επιδιώκουν, για να ανταποκριθούν αποτελεσματικότερα στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής της οικονομίας της γνώσης , όπως τις αντιμετωπίζουν στη ζωή τους.

Στη χώρα μας παρατηρείται από δεκαετίες έλλειψη σαφήνειας μεταξύ  των διαφόρων εκπαιδευτικών επιπέδων και των επαγγελματικών δικαιωμάτων που οδηγεί η αποφοίτηση από το καθένα από αυτά . Συγκεκριμένα παρατηρείται έλλειψη σαφήνειας ως προς τις διαφορές ή όχι μεταξύ ομοειδών ειδικοτήτων των Πανεπιστημίων και των «Ανωτατοποιημένων» ΤΕΙ , των ΙΕΚ ( Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης που είναι εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος ), των Αποφοίτων των Τεχνικών Επαγγελματικών Λυκείων , των Τεχνικών Επαγγελματικών σχολών , ακόμη και των αποφοίτων των Γενικών Λυκείων.

Με τον ιδρυτικό τους νόμο τα ΤΕΙ  ( 1404/1983 ) είχαν τοποθετηθεί στην ενιαία τριτοβάθμια εκπαίδευση που αποδείχθηκε ότι δεν ήταν και τόσο ενιαία, αφού μέχρι σήμερα δεν έχουν ενιαία επαγγελματικά δικαιώματα με τους αποφοίτους των αντίστοιχων σχολών των πανεπιστημίων. Οι απόφοιτοι δε πολλών σχολών των ΤΕΙ δεν έχουν και σήμερα  επαγγελματικά δικαιώματα και το τοπίο είναι θολό , ιδιαίτερα των ομοειδών σχολών με τα Πολυτεχνεία, τις Γεωπονικές Σχολές κλπ. , παρά την «Ανωτατοποίησή» τους στο τέλος της δεκαετίας του 1990 .

Το πρόβλημα και η ασάφεια γίνονται μεγαλύτερα  καθώς εμπλέκονται στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τα διάφορα Κολλέγια που είναι συμβεβλημένα με πανεπιστήμια του εξωτερικού και απονέμουν πτυχία των πανεπιστημίων αυτών που αναγνωρίζονται στις χώρες του εξωτερικού και συνεπώς και στη χώρα μας , όταν  τα συμβεβλημένα πανεπιστήμια είναι χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης .

Από κοντά και τα ΙΕΚ που παρέχουν κατάρτιση στο χώρο της μετα-δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης , που λειτουργούν εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος , λειτουργούν όμως στα κτήρια των τεχνικών επαγγελματικών λυκείων , στις ίδιες αίθουσες και εργαστήρια που δύσκολα παρακολουθούν τις ραγδαίες εξελίξεις  , με ασαφές εκπαιδευτικό προσωπικό ,  αγωνίζονται να έχουν μια διάκριση μεταξύ των αντίστοιχων επαγγελμάτων στα οποία εκπαιδεύουν τα τεχνικά λύκεια , προβάλλοντας διαφορές δύσκολα διακρινόμενες στην πράξη μεταξύ εκπαίδευσης και κατάρτισης .  Τα ιδιωτικά βέβαια ΙΕΚ που πολλά  προσφέρουν μη αλληλοεπικαλυπτόμενες ειδικότητες είναι αποτελεσματικότερα.

Με την ίδρυση Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής με τη συγχώνευση των ΤΕΙ Αθηνών και Πειραιώς, μάλλον οι ασάφειες μεγάλωσαν και τα προβλήματα έγιναν πολυπλοκότερα .  Η όλη προσπάθεια αναφέρεται στο σχετικό νομοσχέδιο ότι έγινε για την διαμόρφωση του Ενιαίου χώρου της Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας , την διεύρυνση των ερευνητικών δυνατοτήτων και την αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Δηλαδή έγινε το πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής από την ένωση δύο άλλων  ιδρυμάτων  που ανωτατοποιήθηκαν μεν αλλά …….δεν ήταν και τόσο πανεπιστήμια όπως ελέγετο μέχρι τότε,αλλά χρειάσθηκε η συνένωση αυτή για να υπάρξει ένα νέο πανεπιστήμιο , που δεν είναι και πάλι ισότιμο με τα πανεπιστήμια/ πολυτεχνεία .  Και είναι και ασαφές ποια είναι η σχέση των παλιών αποφοίτων ομοειδών ειδικοτήτων των ΑΤΕΙ Πειραιώς και ATEI Αθηνών , με τους αποφοίτους του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής . Οι απόφοιτοι των ΑΤΕΙ Αθηνών και Πειραιώς, θα πρέπει να παρακολουθήσουν πρόσθετες σπουδές για να «ισοτιμηθεί» το πτυχίο τους με το πτυχίο του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής ;

Δημιουργείται όμως και πρόσθετο πρόβλημα διότι είναι και ασαφές ποια είναι η σχέση των αποφοίτων του νέου πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής με τους αποφοίτους των παλιών πανεπιστημίων , για παράδειγμα των ομοειδών σχολών με τους αποφοίτους των Πολυτεχνείων .  Για παράδειγμα η  Σχολή Μηχανικών στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής που περιλαμβάνει τμήματα Πολιτικών Μηχανικών , Μηχανολόγων , Ναυπηγών , Πληροφορικής και Υπολογιστών, Βιομηχανικής Σχεδίασης και Παραγωγής, Τοπογραφίας και Γεωπληροφορικής θα παράγει μηχανικούς όπως τα Πολυτεχνεία ;

Ασαφές και πάλι.  Το πρόβλημα δηλαδή ασάφειας επιπέδου/επαγγελματικών δικαιωμάτων  μεταξύ Πολυτεχνείων / ΤΕΙ , έγινε μεγαλύτερο διότι ενδιαμέσως παρεμβάλεται το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής .

Σχεδόν όλα τα υπόλοιπα ΤΕΙ εντάχθηκαν στα Πανεπιστήμια , και με εσωτερικές διαδικασίες θα ενταχθούν/ εντάχθηκαν  οι καθηγητές τους σε σχολές , βαθμίδες , και θα καθοριστούν ποιες σχολές θα λειτουργούν ως πανεπιστημιακές .  Οι διαδικασίες αυτές που θεσμοθετήθηκαν πρόσφατα  αναδεικνύουν το πρόβλημα που υπήρχε για  δεκαετίες στο χώρο των ΤΕΙ . Και ο όγκος όλων αυτών των διαδικασιών ένταξης / ενσωμάτωσης που απαιτούνται , ήταν ίσως η αιτία που ανεστάλη η λειτουργία ενός ικανού αριθμού σχολών ανά την επικράτεια.

΅Επιπλέον, θα εφαρμοσθεί ή όχι στη χώρα μας η  συμφωνία της Μπολώνια που είχε υπογράψει ότι θα εφαρμόσει  από το 1998, σύμφωνα με την οποία οι σπουδές στα Πανεπιστήμια θα είναι ,  3 χρόνια για απόκτηση  πτυχίου Bachelor, 5 χρόνια για απόκτηση πτυχίου  Master και 8 για απόκτηση διδακτορικού ( Ph.d.)  συνολικά , προκειμένου  να «ομογενοποιηθούν» οι διαδικασίες σπουδών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, να διευκολυνθεί  η μεταφορά μονάδων σπουδών και να διευκολυνθεί και η διακίνηση σπουδαστών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο ,  με προοπτική διακίνησης και μεταξύ Ευρωπαϊκών και Αμερικανικών Πανεπιστημίων, που από πολλά χρόνια έχουν οργανώσει τις σπουδές τους σε μονάδες σπουδών / credits .

Η μη εφαρμογή της συνθήκης της Μπολώνια , προστιθέμενη στις παραπάνω ασάφειες  , δημιουργεί προφανώς πρόσθετα προβλήματα.

Έτσι για παράδειγμα οι Μηχανικοί στις ΗΠΑ  κλπ. Αγγλοσαξωνικές  χώρες με  (τρία )3 χρόνια σπουδών , δηλαδή με Bachelor, μπορούν και εργάζονται  ( ίσως σε όχι και τόσο …σημαντικά και  σπουδαία τεχνικά έργα, κτίρια και παραγωγικές μονάδες ) ενώ τα δικά μας Πολυτεχνεία  απαιτούν 5 χρόνια σπουδών για να μπορούν να εργάζονται οι απόφοιτοί τους , με μεγαλύτερη δηλαδή επένδυση σε χρόνο και χρήματα.

Επιπλέον, απαιτείται από τα Πολυτεχνεία μας  Master για «ισοτίμηση» πτυχίων σπουδαστών του εξωτερικού , ενώ αντίστροφα οι απόφοιτοι εσωτερικού πηγαίνουν για μεταπτυχιακά σε προγράμματα Master στο εξωτερικό  .

Ίσως τα δικά μας Πολυτεχνεία δεν παρέχουν Bachelor ,  επειδή δύσκολα θα διακρίνονται από τα πτυχία των ΤΕΙ , ασαφούς στίγματος .Όμως δύσκολα μπορεί να υποστηριχθεί ότι τα δικά μας Πολυτεχνεία παρέχουν κατά παγκόσμια πρωτοτυπία μόνο και απ’ ευθείας Master, ότι δηλαδή όλοι οι απόφοιτοι είναι κάτοχοι Master.

Οι αντιφάσεις αυτές αναδεικνύουν το μέγεθος των προβλημάτων, για τα οποία θα ήταν ενδιαφέρον να διατυπώσει με σαφήνεια τις απόψεις

του και το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδος .

Η ασάφεια όμως  επεκτείνεται και παρακάτω στο χώρο της μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Πρόσφατα ,  νομοθετήθηκε η δυνατότητα λειτουργίας στα Πανεπιστήμια 2ετών προγραμμάτων σπουδών επαγγελματικής εκπαίδευσης που προφανώς θα οδηγούσε σε κάποια επαγγέλματα , και μάλιστα υπό την σκέπη των πανεπιστημίων, δυνατότητα η οποία ανεστάλη και πάλι , ίσως διότι η δυνατότητα αυτή θα δημιουργούσε πρόσθετη και προφανή αντιπαλότητα / τριβές  με τις σπουδές κατάρτισης  / επαγγελματικά δικαιώματα στα ΙΕΚ, που λειτουργούν εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος.  Τα ΙΕΚ θα αντιμετώπιζαν προφανώς εκτός από τις τριβές με τις σπουδές στα Τεχνικά Επαγγελματικά Λύκεια και πρόσθετες τριβές με τις σπουδές στα 2ετή πανεπιστημιακά τμήματα.

Είναι προφανές, ότι οι παραπάνω συνοπτικά παρουσιαζόμενες σοβαρές ασάφειες  πολλές από τις οποίες υπάρχουν για δεκαετίες , δημιουργούν μεγάλες δυσλειτουργίες στο εκπαιδευτικό μας σύστημα που δυσκολεύεται να παρακολουθήσει τις σύγχρονες απαιτήσεις σαφήνειας και διαφάνειας , και θα πρέπει να γίνουν  το ταχύτερο οι απαιτούμενες αναδιαρθρώσεις , για να είναι δυνατός ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός, αλλά και ο προγραμματισμός των υποψηφίων φοιτητών και των μαθητών σε όλες τις βαθμίδες.

Στη γειτονική Βουλγαρία που πριν μερικές δεκαετίες βρίσκονταν σε άλλο καθεστώς, ήδη λειτουργούν ιδιωτικά Αγγλόφωνα Πανεπιστήμια και έχουν επηρεάσει θετικά και τα Δημόσια και απορροφούν πολλούς Έλληνες φοιτητές.

Εμείς θα  περιμένουμε άλλη μια …δεκαετία για ιδιωτικά πανεπιστήμια που λειτουργούν και στην Κύπρο, ενώ τα «παραγωγικά» φροντιστήρια και τα ακαθόριστα ιδιαίτερα μαθήματα τείνουν να υποκαταστήσουν το εκπαιδευτικό σύστημα για να προετοιμάσουν για εισαγωγή σε ιδρύματα που δύσκολα τα ανακαλύπτει κανείς στις κλίμακες αξιολόγησης. Και βεβαίως οι απόφοιτοι από τα αξιόλογα ιδιωτικά σχολεία  κατευθύνονται στα «καλά» πανεπιστήμια του εξωτερικού.

 

Πολλά από τα προβλήματα αυτά είχαν συζητηθεί και στη Βουλή μετά από επερώτηση του και τότε Βουλευτή Κου Νικήτα Κακλαμάνη ,και τα πρακτικά της συζήτησης είχαν δημοσιευθεί στο ενημερωτικό φυλλάδιο

του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος, της Δευτέρας 6 Ιουνίου 1994 που διανέμονταν σε όλους τους Μηχανικούς της χώρας.  Παρά την παρέλευση 25 και πλέον ετών από τότε τα προβλήματα αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν .  Αντίγραφο της δημοσίευσης αυτής του Τεχνικού Επιμελητηρίου επισυνάπτεται.