Δικόγραφα και υπομνήματα αλλάζουν χέρια από τηλεπαράθυρο σε τηλεπαράθυρο τηλεδιάσκεψης, σε ένα ψηφιακό διαιτητικό δικαστήριο. Όχι, δεν πρόκειται για κάποιο διαδικτυακό παιχνίδι για τους λάτρεις δικαστικών τηλεοπτικών σειρών, ούτε και για προβολή σε ένα μέλλον, το οποίο έκανε ορατό ο κορονοϊός, όπου η ανθρωπότητα περνά σε ψηφιακή λειτουργία, για να αντιμετωπίσει μία πανδημία.

Η αναγκαστική -μετά την αναστολή της διά ζώσης εκπαιδευτικής λειτουργίας των πανεπιστημίων- μετάβαση στην εξ αποστάσεως διδασκαλία, κάποιους καθηγητές και φοιτητές τους δυσκόλεψε, ή τους ταλαιπώρησε με τεχνικά προβλήματα, πολλούς όμως τους ώθησε στην ευρηματικότητα και πρωτοπορία. Το εικονικό δικαστήριο που στήθηκε στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ είναι μία τέτοια περίπτωση. Κεντρική ιδέα υπήρξε η εφαρμογή μίας καινοτόμου μεθόδου για την αφομοίωση της διδακτέας ύλης και συνολικότερη και πιο αξιόπιστη αξιολόγηση της επίδοσης των φοιτητών.

Η μέθοδος εφαρμόστηκε στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού της προγράμματος «Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Νομικές Σπουδές». Μόλις έκλεισε το Πανεπιστήμιο λόγω της πανδημίας και τα μαθήματα άρχισαν να διεξάγονται με τηλεδιάσκεψη, οι διδάσκοντες το Δίκαιο των Διεθνών Συναλλαγών έθεσαν σε κίνηση μια εικονική διαιτησία, στην οποία συμμετείχαν όλοι οι φοιτητές του μαθήματος, οι οποίοι χωρίστηκαν σε ομάδες για να παίξουν όλους τους ρόλους των συμμετεχόντων σε μια διεθνή εμπορική διαιτησία: διαιτητικό κέντρο, διαιτητικό δικαστήριο, σύμβουλοι των μερών και μάρτυρες.

Από τις αρχές Απριλίου μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα, οι φοιτητές διεξήγαγαν το γραπτό μέρος της διαδικασίας, ανταλλάσσοντας δικόγραφα και υπομνήματα, όπως και σε μια πραγματική διαιτησία. Την Παρασκευή 12 Ιουνίου 2020, διεξήχθη η ακροαματική διαδικασία ενώπιον του «διαιτητικού δικαστηρίου», στην οποία συμμετείχαν όλοι οι φοιτητές εξ αποστάσεως, παίζοντας ο καθένας τον ρόλο του. Η διαδικασία αυτή αποτέλεσε και την προφορική τους εξέταση στο μάθημα, στην οποία θα συνεκτιμηθεί και η συμβολή τους στο γραπτό μέρος της διαδικασίας που προηγήθηκε και έπεται.

Η εικονική διαιτησία συνεχίζεται με την κατάθεση των υπομνημάτων των μερών μετά τη συζήτηση της υπόθεσης και θα ολοκληρωθεί με την έκδοση της διαιτητικής απόφασης στις αρχές Ιουλίου. Με τον τρόπο αυτό, οι φοιτητές θα έχουν διεξαγάγει μια εικονική εμπορική διαιτησία καθ’ όλη τη διάρκεια του εξαμήνου τους, εφαρμόζοντας στην πράξη τον εναλλακτικό αυτό τρόπο επίλυσης διαφορών, αφού πρώτα διδάχθηκαν το θεσμικό του πλαίσιο.

«Χάρη στο εγχείρημα αυτό, μάθαμε παίζοντας τους ρόλους των πρωταγωνιστών σε μια διεθνή εμπορική διαιτησία, κατανοώντας στην πράξη τους κανόνες διεξαγωγής της. Από τη μεριά μας, το είδαμε σαν πρόκληση να το φέρουμε σε πέρας εντός του τρέχοντος εξαμήνου, εκ παραλλήλου με τη διδασκαλία του μαθήματος που διεξαγόταν στο μεταξύ. Νομίζω πως το αποτέλεσμα ξεπέρασε τις προσδοκίες μας», δήλωσε ο μεταπτυχιακός φοιτητής Γιώργος Νάπας.

«Το εργαλείο αυτό αξιοποιεί τις μεθόδους της σύγχρονης και της ασύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και συνδυάζει τη θεωρητική κατάρτιση με την πρακτική εφαρμογή της, ενώ σε επίπεδο εξέτασης εισάγει το στοιχείο “peer to peer” στην αξιολόγηση της επίδοσης των φοιτητών. Ο ενθουσιασμός τους κατά τη συμμετοχή τους ήταν μεγάλος και απέδειξε ότι η καινοτομία στην εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί να δώσει έξυπνες διεξόδους σε καταστάσεις εμπλοκής της κλασικής εκπαίδευσης που βιώνουμε», δήλωσε ο διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Νομικών Σπουδών, καθηγητής Παναγιώτης Γκλαβίνης, για το πρόγραμμα, εξηγώντας πως βασίστηκε στη λογική και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στους διεθνείς διαγωνισμούς εικονικών δικών.

Την καινοτόμο διδασκαλία στη Νομική Σχολή εξήρε ο πρύτανης του ΑΠΘ, καθ. Νίκος Παπαϊωάννου, επισημαίνοντας πως αποδεικνύει ότι «ακόμα και στις αντίξοες αυτές συνθήκες μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι»