σχεδιάζει το ΙΕΠ – Συνομιλώντας με τους ειδικούς, ένα συμπέρασμα βγαίνει: Καλός σχεδιασμός μαθημάτων, αλλά και εκπαίδευση γονέων, δασκάλων

“Κυρία, θέλω να σας πω. Αδιαθέτησα”. Πόσο εύκολο είναι μια μαθήτρια στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού ή το Γυμνάσιο να μιλήσει γι’ αυτό, χωρίς να αναγκαστεί να σκύψει το κεφάλι της, χωρίς να ζητήσει, στα σιγανά, άδεια για να πάει στην τουαλέτα την ώρα του μαθήματος, χωρίς να αποσπάσει ακόμη και πειράγματα των συμμαθητών της; “Μου λένε οι γονείς μου να κάνω το εμβόλιο για τον καρκίνο του τραχήλου. Εσάς τι σας λένε; Έχω ακούσει ότι μπορεί να μη χρειάζεται”. Ή “δεν είμαι σίγουρος αν πρέπει να προχωρήσουμε ακόμη, εσύ έχεις κάνει ποτέ;”.

Αυτά τα ερωτήματα καθημερινά αντηχούν στις αυλές των σχολείων, ακούγονται στις αίθουσες των μαθημάτων -στα κρυφά συνήθως-, όμως οι ευκαιρίες που έχουν δοθεί μέχρι σήμερα στους μαθητές να μιλήσουν ανοιχτά είναι λίγες. Η έλλειψη πλαισίου ή αντίστοιχου μαθήματος, η άρνηση συλλόγων γονέων, η αδιαφορία ή εμμονή ορισμένων εκπαιδευτικών στερούν την ενημέρωση στους εφήβους για ζητήματα υπαρκτά.

“Είναι κομβικό το πώς θα μπορέσουμε να συνδυάσουμε τα αναλυτικά προγράμματα των σχολείων με τέτοια θέματα” τονίζει η Μαρία Δοκοπούλου, βιολόγος και σύμβουλος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Η Σοφία Γκίνη, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια στο 10ο Ειδικό Δημοτικό σχολείο (Μαράσλειο), επισημαίνει ότι “η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι σημαντικό ήδη από το νηπιαγωγείο να συνδυαστεί με ζητήματα συναισθηματικής αγωγής, με το θέμα της σωματογνωσίας, ώστε να είναι πιο έτοιμο το παιδί μεγαλώνοντας να τη συζητήσει στο σχολικό πλαίσιο”.

Τα στατιστικά της εφηβικής υγείας

Στην αναζήτηση για τις πρόσφατες στατιστικές για τα ενδιαφέροντα ή τους προβληματισμούς των εφήβων στην Ελλάδα, φιγουράρει η σχετική έρευνα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (ΕΠΙΨΥ), στο πλαίσιο του διεθνούς προγράμματος “Health Behaviour in School – aged Children” του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Στην έρευνα συμμετείχε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 4.141 από την ΣΤ’ Δημοτικού, τη Β’ Γυμνασίου και την Α’ Λυκείου.

Το 35% των 15χρονων μαθητών στην Ελλάδα, σε σχέση με το 20,3% των ευρωπαϊκών χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα, αναφέρει τουλάχιστον μια ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή – καθώς και το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στη χρήση προφυλακτικού. Μπορεί όμως η συνάντηση του ομηρικού Οδυσσέα με τη νεαρή Ναυσικά, ο διάλογος του Έκτορα και της συζύγου του Ανδρομάχης στο έπος της Ιλιάδας, ή ακόμη και τα Μαθηματικά να τους “μιλήσουν” για τη σεξουαλική υγεία; Μπορεί το μάθημα της Ιστορίας να ανοίξει τη θεματική της ταυτότητας φύλου, ακόμη και της διατροφικής υγείας; Οι σύγχρονες προσεγγίσεις απαντούν καταφατικά.

13,5% των εφήβων θεωρεί κακή την υγεία του

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, οι έφηβοι στην Ελλάδα θεωρούν την υγεία τους κακή σε ποσοστό 13,5%, μόλις οι 5 στους 10 τρώνε πρωινό, ακόμη λιγότεροι καταναλώνουν φρούτα καθημερινά, ενώ 5 στα 10 κορίτσια ηλικίας 13 και 15 ετών αναφέρουν ψυχοσωματικά συμπτώματα τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα. Γνωρίζατε πως ενώ η Ελλάδα είναι μέσα στις πρώτες χώρες στις οποίες οι έφηβοι κατηγοριοποιούνται ως υπέρβαροι/παχύσαρκοι, αλλά θεωρούν το σώμα τους παχύ σε χαμηλότερο ποσοστό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο; Πως οι έφηβοι στα 15 τους αναφέρουν χρήση κάνναβης, χωρίς να έχουν ενημέρωση για τις εξαρτησιογόνες -ή τις θεραπευτικές- ιδιότητές της;

Τα ζητήματα διατροφής και εξαρτήσεων διεκδικούν θέση τόσο στα μαθήματα της Βιολογίας όσο της Γυμναστικής και των Φυσικών Επιστημών – ακόμη και της Κοινωνικής Οικονομίας. Όχι από την οπτική της απαγόρευσης αλλά από την πλευρά της ενημέρωσης. “Για παράδειγμα, επί της προβληματικής του φύλου, μπορεί ο μαθητής να μάθει και πώς λειτουργεί το σώμα, να εξετάσει ζητήματα υγείας, αλλά και να ανοιχτεί στην προβληματική της ταυτότητας φύλου και των έμφυλων σχέσεων, να συζητήσει τις ψυχολογικές και κοινωνικές διαστάσεις του σώματος” επισημαίνει η Μ. Δοκοπούλου.

Εβδομάδα Αγωγής Υγείας σε όλα τα σχολεία

Ο εμπλουτισμός των μαθημάτων με την προβληματική Αγωγή Υγείας ήταν επιθυμία προοδευτικών εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών. Φέτος, πρώτη φορά, θα γίνει η αρχή στα Γυμνάσια, με την Εβδομάδα Αγωγής Υγείας που σχεδίασε το ΙΕΠ σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας, και όλα τα σχολεία της χώρας θα κληθούν να τη συμπεριλάβουν στο δεύτερο διδακτικό εξάμηνο. Η διατροφή, οι εξαρτήσεις, η ταυτότητα και οι έμφυλες σχέσεις είναι οι τρεις θεματικές επί των οποίων οι εκπαιδευτικοί καλούνται να σχεδιάσουν, με το υποστηρικτικό υλικό που θα αποδοθεί στις σχολικές μονάδες για τον σκοπό αυτό.

Η Εβδομάδα Αγωγής Υγείας στόχο έχει να φέρει σε επαφή τη σχολική κοινότητα με εγκεκριμένους φορείς στα σχετικά ζητήματα, με οργανώσεις, με γιατρούς, με ψυχολόγους και εξειδικευμένο προσωπικό. Έτσι, θα πετύχει τη σύνδεση της σχολικής κοινότητας με την κοινωνία και θα φέρει θεματικές και ανησυχίες του σχολικού… παρασκηνίου στο προσκήνιο.

Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς, θα υπάρξουν αντίστοιχες δράσεις που θα εμπλέκουν γονείς και εκπαιδευτικούς. “Θέλουμε να πιάσουμε την εφηβεία από την αρχή της, τόσο από την Α’ Γυμνασίου για τους μαθητές όσο και από το σπίτι, την οικογένεια και τον δάσκαλο” εξηγεί η Μ. Δοκοπούλου, που συμμετέχει στην αρμόδια επιτροπή του ΙΕΠ για την προετοιμασία του προγράμματος.

Εκπαιδευμένοι γονείς και δάσκαλοι

“Ο εκπαιδευτικός πρέπει, πέραν του καλού αναλυτικού προγράμματος, να είναι καλά εκπαιδευμένος, ώστε να αντιμετωπίζει τους μηχανισμούς διαχείρισης των καταστάσεων στο σχολείο” προσθέτει η Σ. Γκίνη, εξηγώντας πως “αν ένα κορίτσι, για παράδειγμα, ζητήσει βοήθεια σε θέματα περιόδου, δεν πρέπει να υπάρχουν ταμπού, αλλά να μπορεί ο δάσκαλος ή ο ψυχολόγος στο σχολείο να βοηθήσει”.

“Οι γονείς αντιμετωπίζουν τη σεξουαλικότητα των παιδιών συχνά με έναν συντηρητικό τρόπο” προσθέτει η Σ. Γκίνη. “Οι ίδιοι μπορεί να μην έχουν ξεπεράσει δικά τους θέματα, γεγονός που μπορεί να μη συνάδει με τη δική τους ερωτική ζωή”, συμπληρώνει. “Από την άλλη, γονείς που αντιμετωπίζουν τα προβλήματα αυτά με έναν αρκετά φιλελεύθερο τρόπο, πολλές φορές μπορεί να αφήνουν τα παιδιά τους να αφυπνίζονται σεξουαλικά, δύσκολα, ενδεχομένως μέσα από την έκθεσή τους στο Διαδίκτυο”.

Ο ερωτισμός στην Ειδική Αγωγή

Δουλεύοντας στο Μαράσλειο, αναδεικνύει ακόμη μια πλευρά του θέματος, τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στην Ειδική Εκπαίδευση. “Εκεί βλέπεις πολλές φορές πιο έντονα ότι ο ερωτισμός των εφήβων δεν έχει όρια. Ορισμένοι εκπαιδευτικοί πανικοβάλλονται, όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τις επαφές ή τις ερωτικές εκδηλώσεις των παιδιών. Η επιμόρφωση και η γνώση επί ζητημάτων διαχείρισης τέτοιων κρίσεων είναι κομβική” συμπληρώνει η Σ. Γκίνη.