Σεξουαλική κακοποίηση παιδιών – Νέοι κανόνες: Τι προβλέπεται για AI και ψηφιακά εγκλήματα

Με ευρεία πλειοψηφία ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη θέση του για την αναθεώρηση της οδηγίας που αφορά την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Η απόφαση ελήφθη κατά την ολομέλεια του Σώματος στο Στρασβούργο, ανοίγοντας τον δρόμο για διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο της ΕΕ ενόψει της τελικής διαμόρφωσης του κειμένου. Οι συνομιλίες αναμένεται να ξεκινήσουν στις 23 Ιουνίου.

Εναρμόνιση ποινών και νέοι ορισμοί για τη συναίνεση

Η προτεινόμενη οδηγία αποσκοπεί στην εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών σε ό,τι αφορά τη σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων, εντός και εκτός διαδικτύου. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται η αύξηση των μέγιστων ποινών για μια σειρά από σεξουαλικά αδικήματα, μεταξύ των οποίων και οι πράξεις χωρίς συναίνεση με ανήλικα άτομα που έχουν φτάσει την ηλικία σεξουαλικής συναίνεσης.

Δείτε εδώ Τι δεν γνωρίζουμε για την παιδική κακοποίηση

Παράλληλα, οι ευρωβουλευτές ζητούν να εισαχθεί ένας νέος, πιο σαφής ορισμός για τη συναίνεση στις περιπτώσεις ανηλίκων. Προτείνεται η αποποινικοποίηση των συναινετικών σεξουαλικών επαφών μεταξύ συνομηλίκων, υπό την προϋπόθεση ότι δεν συντρέχει σχέση εξάρτησης ή κατάχρησης εμπιστοσύνης. Αντίθετα, η παραπλάνηση μέσω ψευδούς ταυτότητας ηλικίας θεωρείται επιβαρυντική περίσταση που πρέπει να τιμωρείται αυστηρά.

Κατάργηση παραγραφών και απεριόριστο δικαίωμα καταγγελίας

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάγκη κατάργησης των χρονικών ορίων παραγραφής για τα εγκλήματα σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Όπως επισημαίνουν οι ευρωβουλευτές, πολλά θύματα αποκαλύπτουν τις εμπειρίες τους έπειτα από μεγάλο χρονικό διάστημα, κάτι που καθιστά κρίσιμη τη δυνατότητα ποινικής δίωξης χωρίς χρονικούς περιορισμούς.

Στο ίδιο πλαίσιο, ζητείται να δοθεί η δυνατότητα στα θύματα να διεκδικούν αποζημιώσεις οποτεδήποτε, ανεξάρτητα από τη χρονική απόσταση από το περιστατικό. Επιπλέον, προβλέπεται το δικαίωμα υποβολής καταγγελίας και από τρίτους φορείς, όπως οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, για την ενίσχυση της προστασίας των θυμάτων.

Τεχνητή νοημοσύνη και νέες μορφές εγκλήματος

Η αναθεωρημένη οδηγία ανταποκρίνεται και στις τεχνολογικές εξελίξεις, ενσωματώνοντας διατάξεις που αφορούν την ψηφιακή διάσταση των εγκλημάτων. Πιο συγκεκριμένα, ποινικοποιείται η χρήση τεχνητής νοημοσύνης για τη δημιουργία ρεαλιστικών βίντεο σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, τα γνωστά «deepfake», ακόμη και όταν δεν περιλαμβάνεται πραγματικό πρόσωπο.

Επιπλέον, προβλέπεται αυστηρή αντιμετώπιση της ζωντανής μετάδοσης κακοποιητικών πράξεων μέσω διαδικτύου, καθώς και της διανομής σχετικού υλικού. Για την αποτελεσματικότερη διερεύνηση των υποθέσεων, προτείνεται να επιτρέπεται στις αρχές η χρήση μεθόδων μυστικής παρακολούθησης, χωρίς την ενημέρωση των υπόπτων.

Ολοκληρωμένη υποστήριξη των θυμάτων – Το μοντέλο Barnahus

Σημαντικό σκέλος της πρότασης αφορά την παροχή πολυεπίπεδης στήριξης στα παιδιά-θύματα. Η υποστήριξη θα πρέπει να προσφέρεται δωρεάν και να περιλαμβάνει ιατρικές και εγκληματολογικές εξετάσεις, υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής φροντίδας και πρόσβαση σε δομές σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας. Όλα τα παραπάνω προτείνεται να παρέχονται υπό την ίδια στέγη, σύμφωνα με το σκανδιναβικό μοντέλο Barnahus.

Η προσέγγιση αυτή αποσκοπεί στη μείωση της ψυχολογικής επιβάρυνσης των θυμάτων, διευκολύνοντας την πρόσβασή τους σε βοήθεια και τη συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές για την τεκμηρίωση των καταγγελιών.

Δείτε επίσης Τα παιδιά εγκαταλείπουν το διάβασμα – Πώς επηρεάζεται το λεξιλόγιό τους;

Λέναρς: «Δεν υπάρχει προθεσμία όταν πρόκειται για δικαιοσύνη στα παιδιά»

Ο εισηγητής της πρότασης, Ολλανδός ευρωβουλευτής Γερούν Λέναρς, χαρακτήρισε τη νέα νομοθεσία «φιλόδοξη» και υπογράμμισε ότι η φιλόδοξη προσέγγιση είναι απαραίτητη όταν πρόκειται για την προστασία των παιδιών. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά:

«Ποινικοποιούμε τα εγχειρίδια κακοποίησης και το υλικό που προέρχεται από τεχνητή νοημοσύνη και μοιάζει με πραγματικό, αντιμετωπίζοντάς το ισότιμα με το αυθεντικό. Παράλληλα, ζητούμε να καταργηθεί η παραγραφή για τα εγκλήματα αυτά – γιατί για τέτοια εγκλήματα δεν μπορεί να υπάρχει προθεσμία στην απονομή της δικαιοσύνης».

Η αναθεώρηση της οδηγίας είναι μέρος ενός ευρύτερου πακέτου μέτρων που προωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση για την ενίσχυση της προστασίας των παιδιών από τη σεξουαλική βία. Παράλληλα με τη διαδικασία αυτή, βρίσκεται σε εξέλιξη και η συζήτηση για μια ξεχωριστή πρόταση κανονισμού σχετικά με την καταπολέμηση του υλικού παιδικής κακοποίησης στο διαδίκτυο.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη υιοθετήσει τη θέση του για την πρόταση αυτή από το 2023 και αναμένει την ολοκλήρωση της αντίστοιχης διαδικασίας από το Συμβούλιο της ΕΕ, ώστε να ξεκινήσουν οι τριμερείς διαπραγματεύσεις για την τελική μορφή του κανονισμού.