Καταθέσεις: Νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο προστασίας – Τι αλλάζει στις τράπεζες

Νέα ασπίδα για τους καταθέτες: Συμφωνία ΕΕ για χρήση ταμείων εγγύησης σε τραπεζικές κρίσεις

Μια σημαντική θεσμική συμφωνία για την προστασία των τραπεζικών καταθέσεων στην ΕΕ επετεύχθη στις 25 Ιουνίου, καθώς το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε κοινή πολιτική συμφωνία για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου διαχείρισης τραπεζικών κρίσεων και εγγυήσεων καταθέσεων (CMDI). Με τις νέες ρυθμίσεις, οι μικρότερες τράπεζες θα μπορούν να αξιοποιούν κεφάλαια από τα εθνικά ή ευρωπαϊκά ταμεία εγγύησης καταθέσεων για την εξυγίανσή τους, χωρίς να θίγονται οι καταθέσεις, ακόμη και όταν δεν πληρούν τις ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις.

Η εξέλιξη αυτή ενισχύει το θεσμικό οικοδόμημα της Τραπεζικής Ένωσης, προσφέροντας ένα επιπλέον δίχτυ ασφαλείας για τους πολίτες και αποτρέποντας τον κίνδυνο κρατικής διάσωσης τραπεζών με χρήματα των φορολογουμένων. Η νέα δυνατότητα πρόσβασης στα ταμεία εξυγίανσης, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, στοχεύει στη θωράκιση του τραπεζικού συστήματος και στη διασφάλιση της εμπιστοσύνης.

Δείτε εδώ Τράπεζες: Τι αλλάζει στις μεταφορές χρημάτων λογαριασμών και τα εμβάσματα

Πρόσβαση στα ταμεία εξυγίανσης για μικρότερες τράπεζες

Η συμφωνία προβλέπει ότι τράπεζες σε κατάσταση οικονομικής αδυναμίας που δεν διαθέτουν επαρκές κεφαλαιακό απόθεμα (MREL) θα μπορούν να αντλήσουν πόρους από τα εθνικά ταμεία εξυγίανσης ή, στις χώρες της Τραπεζικής Ένωσης, από το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης (SRF). Η χρηματοδότηση αυτή λειτουργεί ως «γέφυρα» για την κάλυψη του κενού και διευκολύνει την έξοδο της τράπεζας από την αγορά χωρίς ζημίες για τους καταθέτες.

Η ενεργοποίηση αυτών των πόρων προβλέπεται μόνο ως έσχατη λύση και αποκλειστικά σε περιπτώσεις που τα ίδια μέσα της τράπεζας δεν επαρκούν για την απορρόφηση των ζημιών. Στόχος είναι η αποφυγή επιβαρύνσεων στους καταθέτες και η προστασία της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.

Αυστηρές προϋποθέσεις για την αποτροπή κατάχρησης

Το αναθεωρημένο πλαίσιο προβλέπει σαφείς και αυστηρές προϋποθέσεις για την πρόσβαση στα κεφάλαια των ταμείων εγγύησης ή εξυγίανσης. Το MREL εξακολουθεί να αποτελεί την κύρια γραμμή άμυνας και μόνο όταν αυτό δεν επαρκεί μπορούν να αξιοποιηθούν τα ταμεία του κλάδου.

Σύμφωνα με το περιεχόμενο της πολιτικής συμφωνίας, στόχος είναι να ελαχιστοποιηθεί ο ηθικός κίνδυνος, να διατηρηθεί η πειθαρχία της αγοράς και να μην δοθούν αντικίνητρα στις τράπεζες για την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους.

Δημόσιο συμφέρον ως προϋπόθεση ενεργοποίησης εξυγίανσης

Η συμφωνία αποσαφηνίζει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να διενεργείται η αξιολόγηση του δημοσίου συμφέροντος από τις αρμόδιες αρχές εξυγίανσης. Η διαδικασία εξυγίανσης μπορεί να ενεργοποιηθεί μόνο εφόσον αυτή εξυπηρετεί ουσιαστικά τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την προστασία των καταθετών, διαφορετικά η εκκαθάριση παραμένει η προεπιλεγμένη λύση.

Το νέο πλαίσιο διευρύνει τα κριτήρια αξιολόγησης ώστε να λαμβάνονται υπόψη επιπτώσεις τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, ιδιαίτερα για τράπεζες με έντονη τοπική παρουσία.

Εναρμόνιση του τεστ «χαμηλότερου κόστους»

Η συμφωνία καθιερώνει ενιαία μεθοδολογία για τη διενέργεια του «least cost test», το οποίο καθορίζει αν είναι προτιμότερο να χρησιμοποιηθούν κεφάλαια από το σύστημα εγγύησης καταθέσεων (DGS) για την εξυγίανση μιας τράπεζας αντί της εκκαθάρισής της.

Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, το ύψος των κεφαλαίων που μπορεί να διατεθεί από το DGS δεν θα υπερβαίνει το σύνολο των καλυπτόμενων καταθέσεων της εκάστοτε τράπεζας.

Δείτε εδώ Τράπεζες: ΑΛΛΑΓΕΣ στο IRIS

Ενίσχυση εμπιστοσύνης μέσω ιεραρχίας καταθέσεων

Το συμφωνηθέν νομικό κείμενο διατηρεί την υφιστάμενη προτεραιότητα αποπληρωμής για τους καταθέτες που καλύπτονται από το DGS, ενώ ακολουθούν οι μη καλυπτόμενες καταθέσεις φυσικών προσώπων και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η συγκεκριμένη ιεράρχηση ενισχύει την εμπιστοσύνη στο σύστημα και υποστηρίζει τη συνέχεια της τραπεζικής λειτουργίας.

Η διατήρηση της συγκεκριμένης σειράς επιτρέπει στους πολίτες να γνωρίζουν με σαφήνεια πώς προστατεύονται οι αποταμιεύσεις τους σε περίπτωση τραπεζικής κρίσης.

Τα επόμενα βήματα πριν την οριστική θέσπιση

Μετά την επίτευξη της πολιτικής συμφωνίας, το επόμενο στάδιο είναι η οριστικοποίηση του νομικού κειμένου σε τεχνικό επίπεδο. Στη συνέχεια, το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα προχωρήσουν στην επίσημη υιοθέτησή του, ώστε το νέο θεσμικό πλαίσιο να τεθεί σε ισχύ.

Η μεταρρύθμιση τροποποιεί την Οδηγία 2014/59/ΕΕ (BRRD), τον Κανονισμό 806/2014 (SRMR) και την Οδηγία 2014/49/ΕΕ (DGSD), με σκοπό να καταστήσει τη διαδικασία εξυγίανσης πιο εφαρμόσιμη και αποτελεσματική, ιδιαίτερα για τις μικρότερες τράπεζες.

Τι σημαίνει στην πράξη η συμφωνία για την προστασία των καταθέσεων

Στην πράξη, η συμφωνία προσφέρει ένα επιπλέον δίχτυ ασφαλείας για τις καταθέσεις των πολιτών σε περίπτωση τραπεζικής κρίσης. Αν μια μικρή ή μεσαία τράπεζα δεν διαθέτει αρκετά κεφάλαια για να καλύψει τις ζημίες της, θα μπορεί – υπό αυστηρούς όρους – να χρηματοδοτήσει τη διαδικασία εξυγίανσης μέσω των υφιστάμενων ταμείων εγγύησης ή του Ενιαίου Ταμείου Εξυγίανσης, χωρίς να ενεργοποιηθεί κούρεμα των καταθέσεων.

Διαβάστε επίσης «Καμπανάκι» για τράπεζες: «Η κοινωνία έχει παράπονα»

Έτσι, αποφεύγεται η επιβάρυνση των φορολογουμένων με κρατική διάσωση, διατηρείται η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα και ενισχύεται η σταθερότητα της οικονομίας, ακόμη και σε περιόδους έντονων αναταράξεων.