Είναι προφανές ότι όλη αυτή η σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας που ενέσκηψε στη χώρα μας και παγκοσμίως βρήκε απροετοίμαστα τα εκπαιδευτικά συστήματα, τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς, τους μαθητές, τις υποδομές, αλλά και τις κοινωνίες. Κληθήκαμε όλοι βίαια και αιφνιδιαστικά να εξοικειωθούμε και να χρησιμοποιήσουμε μορφές τηλεκπαίδευσης και τηλεργασίας.

Δρ. Κων/νος Κλουβάτος – Προϊστάμενος ΚΕΣΥ Νάξου

Τις τελευταίες μέρες γίνεται ένας καταιγισμός πληροφοριών, οδηγιών και εντολών προς εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς, με δεκάδες συνδέσμους για εκπαιδευτικό υλικό και εργαλεία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, καθώς και για απαιτούμενες ενέργειες. Παρά τις σημαντικές προσπάθειες όμως που καταβάλλει η πολιτεία και όλοι οι εμπλεκόμενοι (εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές), οι υφιστάμενες υποδομές εξ αποστάσεως εκπαίδευσης αδυνατούν μέχρι σήμερα να υποστηρίξουν τη μαζική ταυτόχρονη πρόσβαση τόσων εκπαιδευτικών και μαθητών στις σχετικές πλατφόρμες ασύγχρονης και σύγχρονης τηλεκπαίδευσης.

Κάποιοι εκπαιδευτικοί ομολογουμένως βρίσκονται ήδη πολύ μπροστά, έχοντας κάνει εξαιρετική δουλειά με τις ασύγχρονες ψηφιακές τάξεις τους, ώστε θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρότυπα. Δημιουργούν και αναρτούν υλικό σε συστηματική βάση και το καθιστούν προσβάσιμο σε όλους σε ιστότοπους ή ιστολόγια που λειτουργούν ως άτυπα αλλά αποτελεσματικά εργαλεία ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Αυτή η τεχνογνωσία και το υλικό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από την πολιτεία και να διαχυθεί στους υπόλοιπους συναδέλφους. Κάποιοι Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου επίσης ανοίγουν δρόμους, κάποιες δομές εκπαίδευσης επίσης.  Δεν είναι εύκολο όμως να φτάσουν όλοι σε αυτό το επίπεδο.

Το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα στην παρούσα φάση είναι ότι το εκπαιδευτικό υλικό που έχει συγκεντρωθεί στο διαδίκτυο είναι τόσο αχανές και ανοργάνωτο (παρότι οργανωμένο σε επιμέρους αποθετήρια), ώστε οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί αδυνατούν να το μελετήσουν, να επιλέξουν το καταλληλότερο και να το διοχετεύσουν αποτελεσματικά στους μαθητές τους υπό τις παρούσες συνθήκες. Αν ένας εκπαιδευτικός θελήσει αύριο να κάνει την πρώτη ασύγχρονη ή σύγχρονη εξ αποστάσεως διδασκαλία του ή να αποστείλει υλικό στους μαθητές του, πρέπει να αφιερώσει δυσανάλογα πολύ χρόνο για να δημιουργήσει υλικό ή να επιλέξει μέσα από την πληθώρα υλικού που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο. Τέλος, δεν υπάρχει ένα κοινό πλαίσιο για την εξ αποστάσεως διδασκαλία που θα αποτρέψει αυθαιρεσίες, υπερβολές, αδράνεια, λανθασμένες ενέργειες, κινδύνους, αστοχίες κ.ο.κ. Μην ξεχνάμε ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση ως αντικείμενο αποτελεί αυτόνομο πρόγραμμα σε επίπεδο μεταπτυχιακών σπουδών, συνεπώς υπάρχουν πολλές και σύνθετες παράμετροι που καθιστούν επισφαλή την αιφνιδιαστική γενίκευσή της από το σύνολο των εκπαιδευτικών, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός εξοικείωσής τους με τέτοιες πρακτικές. Έτσι, απομένει να απαντηθούν δεκάδες ερωτήματα του τύπου τι είδους υλικό να χρησιμοποιήσω, πώς να το διαχειριστώ, πόσες και τι είδους εργασίες να δώσω, ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος επικοινωνίας με τους μαθητές μου κ.ο.κ.

Μία καλή ιδέα είναι το έργο της καθημερινής προετοιμασίας του υλικού κάθε μαθήματος σε ενότητες εξ αποστάσεως διδασκαλίας να υλοποιείται καθημερινά σε κεντρικό επίπεδο και να αναρτάται σε ειδική για το σκοπό αυτό πλατφόρμα, από την οποία θα διαχέεται εύκολα μέσω των εκπαιδευτικών στους μαθητές των τάξεων που διδάσκουν. Το υλικό αυτό είτε θα είναι νέο είτε (κατά προτίμηση) θα επιλέγεται από την πληθώρα του ήδη έτοιμου υλικού που κυκλοφορεί. Για να πραγματοποιηθούν τα παραπάνω προτεινόμενα απαιτείται άμεσα (α) η δημιουργία μιας τέτοιας πλατφόρμας (αυτό θεωρείται εύκολο για τους έχοντες τεχνογνωσία) και (β) η ανάθεση συγκεκριμένες ομάδες εκπαιδευτικών της καθημερινής εκπόνησης, αλλά κυρίως, της επιλογής του αντίστοιχου υλικού σε κάθε βαθμίδας, τάξης και μαθησιακού αντικειμένου. Αυτό είναι παιχνιδάκι για αρκετούς εκπαιδευτικούς και στελέχη εκπαίδευσης, οι οποίοι πρόθυμα θα προσφέρονταν να συνδράμουν σε ένα τέτοιο έργο. Το διδακτικό – μαθησιακό υλικό θα είναι καθημερινά έτοιμο, χωρισμένο σε πακέτα εξ αποστάσεως διδασκαλίας, διευκολύνοντας αφάνταστα το έργο των εκπαιδευτικών, δεδομένου ότι αναπόφευκτα κάποιοι εκπαιδευτικοί αδυνατούν να επιτελέσουν αυτό το απαιτητικό έργο. Η ευελιξία φυσικά κάθε εκπαιδευτικού για προσαρμογή του προτεινόμενου ή άλλου υλικού στα μέτρα της τάξης του ή των επιμέρους μαθητών του θεωρείται αυτονόητη. Ακόμη κι αυτό όμως θα μπορούσε να προβλεφθεί με συμπερίληψη υλικού διαφορετικού βαθμού δυσκολίας ή διαφορετικής μαθησιακής προσέγγισης. Η ενσωμάτωση στην ίδια πλατφόρμα όλων των διαθέσιμων εργαλείων ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης και εφαρμογών τηλεδιάσκεψης, μετά από δραστική αναβάθμισή τους, θα διευκόλυνε το βέλτιστο συνδυασμό των δύο μορφών τηλεκπαίδευσης από τους εκπαιδευτικούς.

Υπενθυμίζω ότι, πέρα από τις συμβατικές αίθουσες τηλεδιάσκεψης, πιλοτικά έχουν χρησιμοποιηθεί με πολύ θετικά αποτελέσματα και οι «εικονικοί κόσμοι» , οι οποίοι επιτρέπουν και ταυτόχρονη συνεργασία μικρών ομάδων σε ξεχωριστές εικονικές αίθουσες.

Ένας κεντρικός σχεδιασμός θα είχε πολλαπλά οφέλη ως προς (α) την ομοιογένεια του παρεχόμενου εκπαιδευτικού υλικού, (β) την ομοιογένεια των χρησιμοποιούμενων μεθόδων, (γ) την ασφάλεια των εμπλεκομένων και (γ) την τήρηση ενός στοιχειώδους κοινού εβδομαδιαίου προγράμματος για όλη την επικράτεια, προκειμένου η εξ αποστάσεως εκπαίδευση υπό τις παρούσες συνθήκες να καλύψει σε ικανοποιητικό βαθμό ακόμη και τη διδακτέα ύλη που απομένει. Τέλος, σε κάθε περίπτωση, παραμένει βασική προϋπόθεση η εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης όλων των μαθητών στο διαδίκτυο και η στοιχειώδης εξοικείωσή τους, όπου απαιτείται.

Το συνολικό αποτέλεσμα τεχνογνωσίας, υποδομών και εκπαιδευτικού υλικού που θα προκύψει από ένα τέτοιο εγχείρημα θα αποτελέσει πολύτιμη παρακαταθήκη για το αβέβαιο μέλλον που διαγράφεται για την εκπαίδευση και την κοινωνία γενικότερα. Ας το επιχειρήσουμε σήμερα κιόλας, χωρίς να χαθεί πολύτιμος χρόνος!