Η ανεργία είναι γενικό φαινόμενο αλλά… Οι νέοι, που έχουν πολλά μορφωτικά εφόδια, έχουν πολύ καλύτερη δυνατότητα να αναδιατάσσουν τις όποιες επαγγελματικές δεξιότητές τους, να αναπροσαρμόζονται και να σταθμίζουν καλύτερα τις αποφάσεις και τις επιλογές της ζωής τους, ενώ η πρόωρη εξειδίκευση εύκολα μπορεί να αχρηστευτεί.

Του Νίκου Τσούλια

Φυσικά, η επιλογή γενικευμένης κατάρτισης μετά το γυμνάσιο θα δώσει χαμηλότερο εργασιακό κόστος στην οικονομία μας – σε βάρος φυσικά των νέων – και ας ισχυρίζεται ο πρωθυπουργός ότι δεν είναι μια τέτοια εξέλιξη επιλογή της κυβέρνησης της Ν.Δ. Άλλωστε τα “κακά μαντάτα” η δεξιά παράταξη πάντα τα κάλυπτε με πλούσια λόγια. Στην ουσία πρόκειται για τη γνωστή συνταγή του “φτηνού εργατικού δυναμικού”, που τόσο πολύ υμνεί και δοξάζει ο νεοφιλελευθερισμός.

Υπάρχει ένα σχετικό επιχείρημα για την προώθηση πρόωρης διακοπής της εκπαίδευσης των νέων και τη στροφή τους προς την κατάρτιση. Με δεδομένο ότι υπάρχει ένα σημαντικό μέρος των μαθητών στο λύκειο με λειτουργικό αναλφαβητισμό, γιατί να παραμένουν στο λύκειο αφού δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του; Εδώ προφανώς αντιστρέφεται η εικόνα. Γιατί δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στις θεωρίες και στις πρακτικές της δεκαετίας του 1960 ότι “δεν παίρνουν τα γράμματα όλοι οι μαθητές”, αλλά αντίθετα οφείλουμε να δούμε την υποχρέωση του σχολείου και της πολιτείας να εφαρμόσουν νέες αντιλήψεις περί διαφοροποιημένης διδασκαλίας και τις τόσες και τόσες μορφές της αντισταθμιστικής εκπαίδευσης, για να αμβλυνθούν οι πολλές ανισότητες που πλήττουν μεγάλο μέρος των μαθητών μας.

Το κατά τη γνώμη μου επίδικο ζήτημα μπορεί να τεθεί με μορφή ερωτήματος. Θέλουμε επαγγελματική εκπαίδευση για εργαζόμενους με απαιτήσεις και για πολίτες με μορφωτικά εφόδια ή κατάρτιση για εργαζόμενους με χαμηλό κόστος και πολίτες ευάλωτους σε κάθε φύσημα του ανέμου της αγοράς εργασίας;

Πρέπει να δούμε τη “μεγάλη εικόνα” του θέματός μας, αυτή που ξεκινά από την τόσο προκλητικά αντιεκπαιδευτική και αντιεπιστημονική ρύθμιση περί ισοδυναμίας των διπλωμάτων των κολεγίων με πτυχία των πανεπιστημίων μας. Η Ν.Δ. υπηρετεί τα συμφέροντα όλων των θεσμών της ιδιωτικής εκπαίδευσης με απόλυτη συνέπεια. Μην ξεχνάμε ότι ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων υπήρξαν επίσημοι χορηγοί του προεκλογικού αγώνα της Ν.Δ. Προφανώς αυτές οι κινήσεις πάντα έχουν αμοιβαιότητα.

Η βασική επιλογή για την ενίσχυση της μεταγυμνασιακής κατάρτισης θα αποψιλώσει τα ΕΠΑ.Λ., γιατί αυτή η μορφή κατάρτισης θα δίνει πιο εύκολες λύσεις στην αγορά εργασίας. Το ότι θα είναι και πιο ευάλωτες αυτό θα φανεί στην επόμενη φάση. Αρκεί να επισημανθεί το εξής στοιχείο. Ένα μικρό μέρος των μαθητών που τελειώνουν τα Ι.Ε.Κ. προσέρχονται για την πιστοποίηση των προσόντων τους και αυτό εν μέρει τουλάχιστον δηλώνει το αδιέξοδο στην πολλά υποσχόμενη αγορά.

Νομίζω ότι είναι κοινός τόπος ότι τα ιδιωτικά ΙΕΚ θα πλεονεκτούν έναντι των δημοσίων. Τα δημόσια λειτουργούν τα απογευματινά με δεδομένο ότι χρησιμοποιούν τις υποδομές των Επαγγελματικών Λυκείων. Δεν είχαν και δεν έχουν διαφημιστικές πολιτικές. Δεν εκσυγχρονίζονται και δεν αναπροσαρμόζονται στις εξελίξεις των νέων τεχνολογιών και του ψηφιόκοσμου. Δεν θα χρησιμοποιούν εύκολα τα ευρωπαϊκά προγράμματα, αφού δεν θα έχουν υποστήριξη από την πολιτεία. Νομοθετεί η ηγεσία του ΥΠΑΙΘ το όλο πλαίσιο της κατάρτισης, αλλά από πουθενά δεν προκύπτει ότι θα στηρίξει τα δημόσια ΙΕΚ.

Η πιο απτή απόδειξη για την εν τοις πράγμασι αντιμετώπιση συνολικά της Επαγγελματικής εκπαίδευσης και της δημόσιας κατάρτισης εκ μέρους της κυβέρνησης αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό – όλα τα άλλα συναφή είναι θεωρητικολογίες για αφελείς. Δεν προβλέπεται καμιά χρηματοδότηση για ουσιαστικές επενδυτικές δαπάνες ούτε κάποιο αναπτυξιακό σχέδιο. Αντίθετα, καταγράφεται μείωση των σχετικών δαπανών κατά 34%! Και αυτό, με απλά λόγια, σημαίνει ότι δεν θα στηριχθούν ούτε καν τα έξοδα για τη στοιχειώδη λειτουργία τους.

Όταν στο εκπαιδευτικό μας σύστημα γίνονται εκτεταμένες αλλαγές σε ένα πεδίο, τότε έπονται αλυσιδωτές επιδράσεις και σε άλλους τομείς. Με το παρόν Ν.Σ. προστίθεται στο Σύστημα πρόσβασης για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και μια νέα επιλογή πρόσβασης: μεταγυμνασιακό Ι.Ε.Κ. = Β΄ τάξη των ΕΠΑΛ = ειδικές εξετάσεις με ποσοστό για τα πανεπιστήμια. Ήδη υπάρχουν πολλές εναλλακτικές επιλογές για αυτή τη διαδρομή και άλλες είναι απαιτητικές και άλλες όχι. Καταλήγουν όμως στα πανεπιστήμια. Εξ όλων αυτών των πολλαπλών και ανισότιμων επιλογών, είναι δυνατό να συζητηθεί ποτέ το μείζον θέμα του Εθνικού Απολυτηρίου, που είναι και η απόλυτα κρατούσα μορφή στα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα;

Τελικά, αντί να διαμορφώνουμε τους βασικούς θεσμούς της εκπαίδευσης, τον κύριο κορμό, επιλέγουμε να στηρίξουμε την “περιφέρεια” του εκπαιδευτικού συστήματος, την άτυπη εκπαίδευση, και με βάση αυτή την επιλογή να προσαρμόσουμε την παιδεία στο σύνολό της!

Στις εποχές των κοινωνιών της γνώσης και της μάθησης, η χώρα μας αντί να διαμορφώσει ένα ισχυρό δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, αντί να προχωρήσει σε μια προοδευτική μεταρρύθμιση που θα εισαγάγει την εκπαίδευση στις ψηφιακές εποχές, “καλείται” από την κυβέρνηση της Ν.Δ. να αποψιλωθεί και να ετεροκαθοριστεί από τις αγοραίες επιταγές του νεοφιλελευθερισμού.