Τοποθέτηση στη πρώτη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων, με θέμα ημερήσιας διάταξης: Επεξεργασία και εξέταση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων «Εκσυγχρονισμός της ιδιωτικής εκπαίδευσης και άλλες επείγουσες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων».
Αν παρομοιάζαμε την εκπαίδευση με εκκρεμές, ο κ. Φίλης Υπουργός επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, είχε τραβήξει στο «αριστερό» άκρο, με το κεφαλοκλείδωμα της ιδιωτικής εκπαίδευσης από το κράτος. Σήμερα η κα Κεραμέως, σε αντιστάθμισμα, την τραβά όσο δεξιότερα τόσο καλύτερα, με τη βούλα του νόμου για την ιδιωτική εκπαίδευση. Η όλη κατάσταση μοιάζει “μία σου και μία μου” ως κόντρα επίδειξης ισχύος μεταξύ αντιπάλων.
Θύμα η ίδια η Εκπαίδευση, το Σχολείο, οι Μαθητές. Παράπλευρη απώλεια οι Δάσκαλοί τους.
Σχολείο όμως σημαίνει Δάσκαλος. Χωρίς άξιους, ασφαλείς, αφοσιωμένους δασκάλους η κοινωνία του αύριο είναι εκ προοιμίου καταδικασμένη.
Όσα νέα αντικείμενα και να προστεθούν,
όσες ρομποτικές,
όσες κάμερες,
όσες καλοκαιρινές δραστηριότητες και
όσοι νέοι, ελεύθεροι κανονισμοί λειτουργίας
καλό σχολείο χωρίς καλούς δασκάλους δεν γίνεται!!!
Η ιδιωτική εκπαίδευση στη χώρα μας είναι μια έννοια παρεξηγημένη, φορτωμένη με τα βαρίδια ιδεοληψίας, ταξικότητας, διχαστικής λογικής για ιστορικούς αλλά κυρίως πολιτικούς λόγους που ανήκουν στο παρελθόν και εκεί οφείλουν να μείνουν.
Η σύγκριση του θεσμικού πλαισίου που έχουμε οικοδομήσει για την ιδιωτική εκπαίδευση σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι απογοητευτική. Επιμένουμε να πορευόμαστε με όρους της δεκαετίας ΄70, όπου τα ιδιωτικά σχολεία χωρίζονταν σε δύο κατηγορίες:
- τα μετρημένα στα δάχτυλα “καλά ιδιωτικά” για τους ευγενείς γόνους πλουσίων και
- τα “εύκολα ιδιωτικά” που μοίραζαν απολυτήρια με το αζημίωτο με την ελάχιστη παρουσία κατ’ επίφαση μαθητών.
Τα χρόνια πέρασαν. Η ασφυκτική παρέμβαση του κράτους είναι έκδηλη σε όλη τη σφαίρα του δημόσιου βίου μας. Το ξέρουμε όλοι, για δεκαετίες εξυπηρέτησε (για να είμαστε δίκαιοι) τη δημιουργία θεμελιωδών δομών που απαραίτητα οφείλει να έχει ένα σύγχρονο κράτος.
Αναγνωρίσαμε (τουλάχιστον ορισμένοι) τις στρεβλώσεις που ταυτόχρονα δημιουργήθηκαν στην πορεία του χρόνου και σήμερα προσπαθούμε με χίλια βάσανα κι άλλα τόσα πισωγυρίσματα, να απαλλαγούμε από αυτές, να αλλάξουμε μοντέλο διοίκησης από το σφιχταγκάλιασμα του κράτους που πνίγει κάθε ανάσα δραστηριότητας.
Ασφαλώς δεν θα γλίτωνε η Παιδεία. Ο πλέον πρόσφορος τόπος δεν είναι άλλος από τα Ιδιωτικά Σχολεία. Από τον τρόπο της αδειοδότησης, της λειτουργίας, μέχρι τα εκπαιδευτικά προγράμματα που εφαρμόζουν και το ωρολόγιο πρόγραμμά τους. Τα εργασιακά των εκπαιδευτικών της ιδιωτικής εκπαίδευσης είναι το τελευταίο.
Κι όμως όλη η προτεραιότητα και η αγωνία του Υπουργείου εκεί βρίσκεται. Τυχαία; Ή μήπως το Υπουργείο έλυσε όλα τα άλλα;
Η Ελλάδα, πράγματι είναι μια από τις τελευταίες χώρες στην Ε.Ε. με ασφυκτικό κρατικό έλεγχο, όπου επιβάλλει την κατά γράμμα εφαρμογή του εθνικού προγράμματος σπουδών, χωρίς καμιά δυνατότητα ουσιαστικών παρεκκλίσεων (Eurydice, 2012).
Ας είναι καλά και ο ΣΥΡΙΖΑ που το τερμάτισε.
Δυστυχώς στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, Δημόσιο και ιδιωτικό, δεν υπάρχει:
-
- ευελιξία στα ωρολόγια και αναλυτικά προγράμματα,
- εμπιστοσύνη στη συλλογική λειτουργία του σχολείου
- εμπιστοσύνη στον εκπαιδευτικό,
- εποπτεία,
- καθοδήγηση,
- έλεγχος,
- επιμόρφωση,
- αξιολόγηση.
Οι πολιτικές αυτές δυστυχώς δεν υπάρχουν!!!
Κυρίες και κύριοι,
Βρισκόμαστε στο 2020 και αν θέλουμε να βλέπουμε με καθαρό μάτι, οφείλουμε να κοιτάζουμε το τι συμβαίνει σήμερα, κατάματα και χωρίς αγκυλώσεις. Αυτό που καταγράφεται είναι ότι το 7% του μαθητικού πληθυσμού και των οικογενειών του στην Ελλάδα εμπιστεύεται την ιδιωτική εκπαίδευση.
Γιατί;
Απαντούν όλες οι σύγχρονες έρευνες:
- Γιατί στη μεγάλη πλειοψηφία τους οι μαθητές από τα ιδιωτικά σχολεία επιτυγχάνουν σημαντικά υψηλότερες επιδόσεις σε σταθμισμένου τύπου εξετάσεις σε σχέση με τους μαθητές των δημοσίων σχολείων.
- Γιατί τα ιδιωτικά σχολεία αποδεικνύονται παράγοντας για πιο αποδοτικά και καλύτερα εκπαιδευτικά αποτελέσματα με μικρότερο κόστος ανά μαθητή.
- Γιατί οι γονείς είναι πιο σίγουροι για τις γνώσεις που παίρνουν τα παιδιά τους,
- Γιατί δεν χρειάζεται να τα «σέρνουν» από δραστηριότητα σε δραστηριότητα όλο το απόγευμα.
- Γιατί καλλιεργείται ως κουλτούρα η προσπάθεια για αριστεία και οι υψηλές επιδόσεις των μαθητών. Τι καλύτερη διαφήμιση για τον επιχειρηματία!!!!
- Γιατί εξασφαλίζουν καλύτερο κλίμα μάθησης, πειθαρχίας, κυρίως αυτοπειθαρχίας έναντι του δημοσίου σχολείου. Ενός Δημόσιου σχολείου – που ένας κοινός μας γνωστός – πέρασε ως μόδα την καταστροφική αντίληψη ότι άμα κάνεις το Σχολείο σου μπάχαλο, με 2μηνες καταλήψεις, σπασμένα θρανία, φθορές που εξοφλούνται από τον κάθε φορολογούμενο, μπορεί να δεις μια μέρα τον εαυτό σου και πρωθυπουργό με βασικό εφόδιο αυτό που τόσο καλά έμαθες. Είναι οδυνηρό αλλά αληθινό.
- Γιατί πέρα από τις έρευνες που το αποκαλύπτουν όλοι όσοι είμαστε γονείς, ξέρουμε ότι είναι πολύ περισσότεροι οι μαθητές που αποφοιτούν από ιδιωτικά σχολεία και συνεχίζουν τις σπουδές τους σε ανώτερο επίπεδο στοχεύοντας ψηλά, σε σχέση με τους αποφοίτους των δημοσίων σχολείων.
- Γιατί τελικά όλοι ενδιαφερόμαστε για το δημόσιο σχολείο και είμαστε φανατικά υπέρ της επιλογής του για την εκπαίδευση των παιδιών όμως για τα παιδιά μας, αγωνιζόμαστε πολλές φορές χρησιμοποιώντας και αθέμιτα μέσα για μια θέση σε ένα Πρότυπο ή Πειραματικό ως πρώτη επιλογή. Αν όχι, ψάχνουμε τρόπους, μπαούλα, αγροτεμάχια στην άνω ραχούλα της γιαγιάς, το περίσσευμα από τη σύνταξη γονιών και πεθερικών, για 2η ή 3η δουλειά, ώστε να εξασφαλίσουμε τα δίδακτρα ενός «καλού» ιδιωτικού σχολείου.
Είναι βέβαιο ότι όλα τα παραπάνω, θα θέλαμε να υπάρχουν, να καλλιεργούνται, να είναι ο εφικτός στόχος στο Ελληνικό Δημόσιο Σχολείο, όχι στα λίγα Πρότυπα-Πειραματικά, ή στα καλά ιδιωτικά αλλά στο σχολείο της κάθε γειτονιάς, του κάθε χωριού της ελληνικής περιφέρειας.
Αλλά αυτό παραμένει ευσεβής πόθος. Αυτό τον πόθο αναγνώρισε ο ΣΥΡΙΖΑ και τι έκανε; Αντί να ψηλώσει το Δημόσιο Σχολείο (γιατί αυτό θέλει και κόπο και χρόνο και χρήμα) κόντυνε όσο πρόλαβε και το ιδιωτικό. Ισότητα δια της ισοπέδωσης!!!
Κυρία Υπουργέ,
Ζητούμενο μετά από 4 χρόνια ισοπέδωσης και στραγγαλισμού της εκπαίδευσης κύριο μέλημα και προτεραιότητα του Υπουργείου θα έπρεπε να είναι (δεν είναι) η προστασία του αγαθού της εκπαίδευσης που παρέχεται στα παιδιά των Ελλήνων τόσο από τα δημόσια όσο και τα ιδιωτικά σχολεία. Είναι βέβαιο ότι τα παραπάνω αποτελέσματα των ερευνών, αφορούν όλα τα σχολεία Δημόσια και ιδιωτικά και μεγιστοποιούνται όταν λειτουργούν σε συνθήκες μεγαλύτερης αυτονομίας, απαλλαγμένα από τον κορσέ της γραφειοκρατίας του κράτους. Όταν δηλαδή δώσουμε περισσότερες ευκαιρίες στα ίδια τα σχολεία να οργανώνουν τη μαθησιακή διαδικασία με τον τρόπο που εξυπηρετεί τις σύγχρονες ανάγκες που δεν είναι όμοιες παντού.
Το πρώτο νομοσχέδιο που περίμενε κανείς να φέρετε, ως νέα κυβέρνηση θα αφορούσε: οι δομές διοίκησης, εποπτείας, καθοδήγησης, επιμόρφωσης και προσλήψεων των νέων εκπαιδευτικών. Αυτά είναι τα θεμέλια, οι κολώνες για να κτιστούν όλα τα υπόλοιπα: τα προγράμματα, το περιεχόμενο, οι νέες διδακτικές μεθοδολογίες, οι υποστηρικτικές πολιτικές και να δοθεί μεγαλύτερη ευελιξία και αυτονομία στα σχολεία και στον εκπαιδευτικό της τάξης.
Εσείς μόνον αυτά δεν κάνετε.
Θεωρητικά, το νέο νομοσχέδιο αφορά την περιορισμένη ομάδα των ιδιωτικών σχολείων, σχολάρχες, μαθητές ιδιωτικών και εκπαιδευτικούς εργαζόμενους σε αυτά. Στην πραγματικότητα όμως “αγγίζει” όλη την ελληνική κοινωνία και εμποτίζει τη νέα γενιά με την αντίστοιχη εκ δεξιών ταξικότητα που αποπνέει. Εκεί βρίσκεται και η ομοιότητα των χειρισμών της τωρινής ηγεσίας του Υπ. Παιδείας με αυτούς της προηγούμενης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.
Διαφημίστηκε ότι εισάγει ένα νέο τοπίο στην Ιδιωτική Εκπαίδευση με ρυθμίσεις που προωθούν την απελευθέρωση του ιδιωτικού σχολείου από τον πράγματι ασφυκτικό κλοιό ελέγχου του κράτους, έμπνευσης και υλοποίησης ΣΥΡΙΖΑ με τον νόμο 4415/2016 και ανατρέπει ρυθμίσεις, πραγματικά δεσμά, με ιδεοληπτικά χαρακτηριστικά:
- Διευρυμένο ωρολόγιο πρόγραμμα,
- απογευματινά φροντιστήρια στα ιδιωτικά σχολεία,
- εξωσχολικές δραστηριότητες το καλοκαίρι,
- αθλητικές δραστηριότητες και κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Όλα αυτά θα οργανώνονται από εκπαιδευτικούς οι οποίοι, σύμφωνα με το Υπουργείο, θα έχουν «πρόσθετες δυνατότητες για αμειβόμενη απασχόληση». ‘Ελεύθερη’ επιλογή διευθυντών και εσωτερικού κανονισμού είναι μερικές εύηχες από τις ρυθμίσεις, που ανατρέπουν το σημερινό τοπίο εμπνεύσεως ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.
Το Υπουργείο προς τα έξω προβάλλει την ανάγκη «για μεγαλύτερη ευελιξία και αυτονομία στις ιδιωτικές εκπαιδευτικές δομές». Ωραία ακούγεται!!! Ξέρετε όμως καλά ότι η αυτονομία (σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου) συνοδεύεται με ισχυρές δομές εποπτείας και ελέγχου από πλευράς Υπουργείου Παιδείας.
Υπάρχουν; Όχι φυσικά! Στην Ελλάδα ζούμε.
Καλό το πέπλο της απελευθέρωσης της γνώσης και της αριστείας από τη μέγγενη της κρατικής παρέμβασης αλλά πέπλο. Που καλύπτει ανεπιτυχώς τη μόνη έγνοια της ηγεσίας του Υπουργείου: Την εξυπηρέτηση του πάγιου αιτήματος των ιδιοκτητών ιδιωτικών σχολείων: Απελευθέρωση των απολύσεων των εκπαιδευτικών που εργάζονται σε αυτά.
Με το παρόν σχέδιο νόμου οι απολύσεις θα γίνονται με βάση την κοινή εργατική νομοθεσία.
Είναι αλήθεια ότι αυτό ίσχυε και στο παρελθόν (νόμος Κ. Αρβανιτόπουλου 4254/2014). Στο προτεινόμενο νομοσχέδιο το “μάρμαρο” αφορά την απελευθέρωση των απολύσεων και την κατάργηση της δοκιμαστικής διετίας, τη δυνατότητα οι επιχειρηματίες της εκπαίδευσης να μην δεσμεύονται στις επιλογές τους από καμιά νομοθεσία.
Η νέα ρύθμιση ας μην κοροϊδευόμαστε, δεν απελευθερώνει την εκπαίδευση απελευθερώνει τους Σχολάρχες και «πλήττει» τους Εκπαιδευτικούς .
Κυρίως αυτούς με μεγαλύτερη προϋπηρεσία, άρα μεγαλύτερη εμπειρία αλλά ταυτόχρονα μεγαλύτερο κόστος για τον επιχειρηματία. Είναι βέβαιο ότι μεγάλα ιδιωτικά σχολεία δεν πρόκειται να ρισκάρουν τη φήμη για την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης με αριβίστικες πρακτικές και αναλώσιμους εκπαιδευτικούς.
Επειδή εδώ ζούμε όλοι, γνωρίζουμε τι γίνεται. Αλώστε ο νόμος θεσμοθετείται για να περιφρουρήσει και να προστατέψει το σύνολο της παρεχόμενης από ιδιωτικούς φορείς εκπαίδευσης. Ή μήπως κάνω λάθος; Όχι τα 10 -20 μεγάλα ονομαστά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Αυτά έτσι κι αλλιώς μάλλον δεν τον πολυχρειάζονται.
Θετικοί στις ρυθμίσεις εμφανίζονται κυρίως οι εκπρόσωποι των ιδιωτικών σχολείων, αρνητικοί οι εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών.
Το Υπ. Παιδείας και η ηγεσία του προ καιρού, και μετά τα όσα άκουσε στον νόμο για την τάχα “αναβάθμιση του δημόσιου Σχολείου” δια της επαναφοράς της διαγωγής, είχε ανακοινώσει 4 μεγάλες προτεραιότητες – πυλώνες της εκπαιδευτικής της μεταρρύθμισης:
- Τεχνική Εκπαίδευση – Επαγγελματικά Λύκεια
- Δομές διοίκησης στην Εκπαίδευση
- Αξιολόγηση εκπαιδευτικών
- Ιδιωτική Εκπαίδευση
Το ότι ξεκίνησε από το τελευταίο κάτι λέει για τις προτεραιότητες της ηγεσίας του. Κάτι που έχει να κάνει με τον σαφή ιδεολογικό της προσανατολισμό. Στη νέα εποχή της μετριοπάθειας, της προσπάθειας εξεύρεσης κοινών τόπων ανάμεσα στα κόμματα, στην εποχή που απαιτούνται συγκλίσεις, η Υπουργός προκρίνει την ανάγκη να είναι συνεπής με ένα πολύ συγκεκριμένο κοινό.
Στον βωμό αυτόν θυσιάζει κάθε ιδέα πραγματικής μεταρρύθμισης στο Ελληνικό Σχολείο δημόσιο και Ιδιωτικό, αλλάζει προτεραιότητες, αρνείται τον ουσιαστικό διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς γιατί έχει ένα πολύ σαφές σχέδιο στο μυαλό της – μια αποστολή.
Δεν βγήκαν τυχαία στα κάγκελα οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί. Το ότι έφυγαν από τον διάλογο θα πρέπει να μας προβληματίσει όλους.
Υπάρχει μια απλή αλήθεια:
- Το παρόν σχέδιο νόμου έρχεται για να φέρει στον τομέα της ιδιωτικής εκπαίδευσης το «Easy fire, easy hire».
- Είναι διχαστικό γιατί δημιουργεί εκπαιδευτικούς α και β κατηγορίας.
- Αντιμετωπίζει το σχολείο ως οποιαδήποτε επιχείρηση παραβλέποντας τις επιταγές του ελληνικού Συντάγματος και ιδίως το άρθρο 16 παρ. 8 Συντ. που θεσπίστηκε ακριβώς με σκοπό να διασφαλίσει μια αυξημένη προστασία στην εργασία των ιδιωτικών εκπαιδευτικών.
Ως προς τους όρους εργασίας των εκπαιδευτικών στα ιδιωτικά σχολεία, με το νομοσχέδιο δάσκαλοι και καθηγητές θα λογίζονται πλέον ως κοινοί εργαζόμενοι σε μία κοινή εμπορική επιχείρηση π.χ. εστίασης ή λιανεμπορίου!
Αυτός ο πολύ σαφής σχεδιασμός του υπουργείου ντύθηκε και στολίστηκε με ωραία λόγια για κανένα περιοδικό του εξωτερικού που θα προβάλει το προφίλ της νέας Υπουργού Παιδείας: “Αγκυλώσεις που υφίστανται και επιτάσσουν την αλλαγή του παρόντος θεσμικού καθεστώτος είναι, μεταξύ άλλων, το ασφυκτικό και συγκεντρωτικό πλαίσιο λειτουργίας των ιδιωτικών σχολείων, η αδυναμία αποτελεσματικής διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, η έλλειψη ευελιξίας στα εβδομαδιαία ωρολόγια προγράμματα και σε πρόσθετες εκπαιδευτικές και άλλες δραστηριότητες, οι περιορισμοί στις δυνατότητες επιπλέον απασχόλησης των εκπαιδευτικών, οι περιορισμοί στη χρήση εγκαταστάσεων” .
Ωραίες εκφράσεις, διαπιστώσεις, επιθυμίες και ευχές!!
Λέτε: “Από το νομοσχέδιο απορρέουν σημαντικά οφέλη για τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς, τα σχολεία.
Για τους μαθητές:
- Αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης με την εισαγωγή συστήματος αξιολόγησης εκπαιδευτικού έργου, σχολικής μονάδας και εκπαιδευτικών, κλπ
Για τους εκπαιδευτικούς:
- Ευκαιρίες πρόσθετης απασχόλησης με δυνατότητα αύξησης του εισοδήματός τους
Για τα σχολεία:
- Μεγαλύτερη ελευθερία, περισσότερες δυνατότητες επιλογών
Ωραία όλα αυτά αλλά ποιοι θα τα εποπτεύουν, θα τα ελέγχουν και θα τα αξιολογούν; Εδώ δεν έχετε φτιάξει τις δομές αυτές στο Δημόσιο Σχολείο στο οποίο μάλιστα τα παραπέμπετε όλη τη νομοθέτηση.
Οι εργαζόμενοι στα ιδιωτικά σχολεία με το δίκιο τους φοβούνται ότι οι όροι κάτω από τους οποίους θα εργάζονται θα επιδεινωθούν με το νέο νομοθέτημα.
Το καθεστώς που από εδώ και πέρα θα διέπει τις σχέσεις των εκπαιδευτικών με τους εργοδότες τους αλλάζει δραματικά. Η σύμβαση εργασίας μετατρέπεται πλέον σε μια απλή σύμβαση του κοινού εργατικού δικαίου, στην οποία έχουν πλήρη εφαρμογή οι διατάξεις για την αναιτιώδη καταγγελία, τη μισή αποζημίωση σε περίπτωση προειδοποίησης απόλυσης (τακτική καταγγελία), τη μη καταβολή αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης εντός του πρώτου 12μηνου της απασχόλησης κλπ θα τα δούμε και στην κατ’ άρθρον συζήτηση.
Αφού αυτό το παραδεχτούμε και σταματήσει το Υπουργείο να κρύβεται πίσω από το δάχτυλό του μπορούμε να συζητήσουμε τα μεγάλα ερωτήματα που ποτέ δεν τέθηκαν σε συζήτηση:
- Είναι οι εκπαιδευτικοί και η φύση της δουλειάς τους σαν όλους τους λοιπούς εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα;
- Θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται ως προς τα εργασιακά τους δικαιώματα και υποχρεώσεις διαφορετικά από την Πολιτεία;
- Είναι οι επιχειρήσεις Ιδιωτικής Εκπαίδευσης σαν τις κοινές εμπορικές επιχειρήσεις;
Η ηγεσία του Υπουργείου υπόρρητα και μονολιθικά έχει ήδη δώσει τις απαντήσεις της. Ακριβώς όπως έκανε και ο ΣΥΡΙΖΑ. Χωρίς κανέναν διάλογο. Με εξαίρεση των ευεργετουμένων από το Ν/Σ. Ας γίνει κατανοητό η εκπαιδευτική πολιτική είναι Εθνική υπόθεση και απαιτεί συναινέσεις και μακροχρόνιες πολιτικές.
Μέχρι όμως να βρει το θάρρος το Υπ. Παιδείας να καταθέσει την πραγματική του άποψη ξεστόλιστη από πολύχρωμες φούσκες για “απελευθερώσεις” και “αναβαθμίσεις σχολείων”, και μέχρι να βρει τα αφτιά να ακούσει τον αντίλογο, εμείς θα είμαστε και θα παραμείνουμε αρνητικοί στις μεθοδεύσεις του που τελικά καμιά σχέση δεν έχουν ούτε με εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, ούτε με αριστεία, ούτε με προαγωγή της γνώσης, ούτε με το πώς θα φτιάξουμε ένα καλύτερο σχολείο Δημόσιο ή Ιδιωτικό».
Δείτε το σχετικό βίντεο εδώ:
