Με εμπειρία λίγο πάνω από 12 χρόνια στο δημόσιο (και καθόλου σε ιδιωτικά και σε φροντιστήρια) και έχοντας περάσει από αρκετούς συλλόγους καθηγητριών(τών) (έχω ρίξει άγκυρα τα τελευταία πέντε χρόνια στον ίδιο σύλλογο), διατυπώνω μερικές προτάσεις με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απλότητα και σαφήνεια, που, νομίζω, θα βοηθήσουν στην αποτελεσματικότερη (όπως την ορίζει ο κάθε σύλλογος) λειτουργία των συνελεύσεων:

Βαγγέλης Δήμας, φιλόλογος

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

1. Όχι προσωπικές επιθέσεις και να υψώνεται η ένταση της φωνής, όχι να προβάλλεται το ατομικό εγώ, όχι μετατροπή της συνέλευσης σε παλαίστρα λόγων ποιος θα υπερισχύσει. Αντίθετα, ναι, να γίνονται οι συνελεύσεις σε κλίμα ηρεμίας, αποδοχής και ενθάρρυνσης με ζητούμενο και μέσο τη συνεργασία. Ναι, η συνέλευση να αποτελεί ευκαιρία ανταλλαγής απόψεων, ιδεών, αναζήτησης της αλήθειας, ευκαιρία προσωπικής εξέλιξης. Ναι, να παίρνονται αποφάσεις με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ομοφωνία, με πρόθεση και δέσμευση να υλοποιηθούν. Αποφάσεις ουσίας και όχι για το θεαθήναι.

2. Τα θέματα της συνέλευσης σύμφωνα με τις ανάγκες του σχολείου ( μαθητών κυρίως αλλά και καθηγητών) τα εισηγείται κατά κύριο λόγο ο διευθυντής. Μπορεί να ζητήσει να συζητηθεί θέμα και καθηγητής(τρια) του συλλόγου, εφόσον έχει την έγκριση του διευθυντή. Αν δεν έχει την έγκριση, μπορεί να φέρει θέμα, εφόσον έχει την υποστήριξη κάποιων ( π.χ. τριών τουλάχιστον ) συναδέλφων.

3. Ενημέρωση από πριν, κατά προτίμηση δύο μέρες τουλάχιστον για τα θέματα που θα συζητηθούν, έτσι ώστε οι συμμετέχοντες να προετοιμαστούν όσο το δυνατόν καλύτερα.

4. Να υπάρχει οπωσδήποτε συντονιστής. Σύμφωνα με τον νόμο αυτή/αυτός που προεδρεύει είναι η διευθύντρια/ο διευθυντής, άρα αυτόματα έχει το δικαίωμα να είναι η/ο συντονιστής. Επειδή όμως ο διευθυντής/ η διευθύντρια γενικώς, κάνει και τις περισσότερες εισηγήσεις θεμάτων, μπορεί να αναθέτει ( όχι να επιβάλλει αλλά να προτείνει) το ρόλο του συντονιστή σε άλλη συναδέλφισσα / συνάδελφο. Έτσι μπορεί να συγκεντρωθεί στις εισηγήσεις, ενώ επιπροσθέτως συμβάλλει στη δημιουργία μία πιο δημοκρατικής ατμόσφαιρας.
Ο συντονιστής να ενημερώνει αρχικά για τα προς συζήτηση θέματα. Μπορεί να έχει κάνει μία πρώτη κατηγοριοποίηση των θεμάτων, π.χ. σε θέματα που θα απαιτήσουν περισσότερο χρόνο και στα άλλα που φαίνεται ότι μπορούν να συζητηθούν και να διεκπεραιωθούν γρηγορότερα (π.χ. ενημερωτικά). Να προσπαθεί να τηρούνται οι κανόνες της συζήτησης (που εκ των προτέρων έχουν συμφωνηθεί. Βλέπε και πρόταση 1). Οι προτάσεις του συντονιστή να είναι απολύτως σεβαστές. Αν κάποιος όμως διαφωνεί με τη διαδικασία (συντονισμό της συζήτησης), να έχει το δικαίωμα να κάνει την πρότασή του, χωρίς όμως να επιμένει. Άλλωστε στο τέλος της συζήτησης μπορεί να αφιερωθεί χρόνος για αξιολόγηση της διαδικασίας (της συζήτησης) και του συντονισμού.

5. Αρχικά να γίνεται η εισήγηση του θέματος. Στη συνέχεια να γίνονται αρχικές τοποθετήσεις από όσους θέλουν να μιλήσουν. Να υπάρχει χρονικό όριο, π.χ. μέχρι 3 λεπτά. Στη συνέχεια μπορεί να ακολουθήσει συζήτηση, μιλώντας ο καθένας για παράδειγμα μέχρι δύο λεπτά περίπου. Αν κάποιος ομιλητής χρειάζεται περισσότερο χρόνο, μπορεί να ζητήσει από το σύλλογο (ή το συντονιστή) άδεια να συνεχίσει το λόγο του.

6. Να συμμετέχουν όσο το δυνατόν περισσότερες συναδέλφισσες, συνάδελφοι. Να ενθαρρύνονται να εκφράζουν τις απόψεις τους και οι νέες(οι) στο σύλλογο συναδέλφισσες και συνάδελφοι, οι οποίες(οι) μπορούν να συνεισφέρουν με μία διαφορετική προοπτική θέασης, ίσως πιο φρέσκια, ίσως πιο αντικειμενική. Να επιμείνουμε με διακριτικότητα σε αυτό. Να χρησιμοποιούνται και άλλοι τρόποι έκφρασης ( π.χ. γραπτή κατάθεση απόψεων σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή). Αν δεν επιτυγχάνεται η συμμετοχή, να αναζητηθούν (πάλι με διακριτικότητα) οι λόγοι, τα εμπόδια. Για παράδειγμα, λόγω εσωστρέφειας κάποια συναδέλφισσα (ος) μπορεί να χρειάζεται περισσότερο χρόνο να επεξεργαστεί ένα θέμα, να χρειάζεται περισσότερη ησυχία να συγκεντρωθεί, να εκφράζεται πιο αποτελεσματικά με τα γραπτά της(ου). Ίσως, για παράδειγμα να βοηθάει μετά την αρχική εισήγηση να ακολουθεί ένα διάστημα π.χ. 2-3 λεπτών για μία πρώτη σιωπηρή επεξεργασία και μετά να ξεκινούν οι τοποθετήσεις των ομιλητών.

7. Να συζητιούνται και άλλα θέματα εκτός από τα άμεσα και πρακτικά, π.χ. αισθητικής του χώρου (διακόσμηση τάξεων, εικαστικές δημιουργίες στο προαύλιο ή στους διαδρόμους κλπ), διδακτικής ( π.χ. καλές πρακτικές διδασκαλίας, επισκέψεις σε μουσεία και πώς μπορούν αυτές να γίνουν εποικοδομητικές για τα παιδιά), δράσεις με τις οποίες το σχολείο θα ανοιχτεί προς την κοινωνία.

8. Στη συνέλευση ασχολούμαστε γενικώς, με τα παιδιά που τραβάνε περισσότερο τα φώτα, δηλαδή είτε με τις καλές επιδόσεις τους, είτε επειδή “διαταράσσουν” το κλίμα του σχολείου. Να ασχολούμαστε και με μαθητές, που δεν τραβάνε την προσοχή, δεν ενοχλούν που μπορεί όμως να χρειάζονται περισσότερο τη βοήθεια μας, τη συνεργασία μας. Άρα ενεργός ρόλος εδώ του (της) ψυχολόγου να σχεδιάσουμε ανάλογες παρεμβάσεις. Να αναζητήσουμε τρόπους για την επιβράβευση μαθητών, όχι μόνο για την επίδοσή τους, αλλά και για άλλες πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν στα πλαίσια του σχολικού προγράμματος και περιβάλλοντος αλλά και εκτός.

9. Αν συμμετέχουν μαθητές στη συνέλευση, είτε για να μιλήσουν είτε για να ενημερωθούν, να είμαστε όσο το δυνατόν πιο φιλόξενοι. Προσφέρουμε καρέκλα, να είναι καθισμένοι δηλαδή, έτσι ώστε να τους δείχνουμε ότι αποτελούν ισότιμα μέλη στην συζήτηση, συνέλευση και όχι υποκείμενα ανάκρισης ή κηρύγματος. Αυτό να το αποδεικνύουμε κυρίως ενθαρρύνοντάς τους να μιλήσουν στη συνέλευση. Άλλωστε, μην το ξεχνάμε, είμαστε φιλοξενούμενοι στο δεύτερο “σπίτι” τους, του οποίου έχουμε αναλάβει την ορθή διαχείριση.

10. Στο τέλος κάθε συνέλευσης να αφιερώνουμε χρόνο (π.χ. ένα πεντάλεπτο δεκάλεπτο, ίσως και παραπάνω) για την αξιολόγησή της, για την αξιολόγηση της διαδικασίας δηλαδή. Τι πήγε καλά (από την άποψη της τήρησης των κανόνων, αν υπήρχε συμμετοχή, αν προχώρησε ο σύλλογος σε αποφάσεις κλπ) τι μπορεί να βελτιωθεί, τι μπορεί να δοκιμαστεί σε επόμενη συνέλευση.