Πότε και πώς καταργήθηκε η καθαρεύουσα και το πολυτονικό από τα σχολεία

Η χρήση της καθαρεύουσας στην ελληνική εκπαίδευση αποτέλεσε για πολλές δεκαετίες αναπόσπαστο κομμάτι της σχολικής πραγματικότητας, αντανακλώντας μια γλωσσική πολιτική που συνδεόταν με το κράτος, τη διοίκηση και την «επίσημη» παιδεία.

Η μετάβαση στη δημοτική γλώσσα σηματοδότησε μια κρίσιμη καμπή για τα σχολεία και συνοδεύτηκε από έντονες πολιτικές και κοινωνικές συγκρούσεις για την εποχή.

Δείτε εδώ Νέο μάθημα στα σχολεία: Πώς θα διδάσκεται

Η κυριαρχία της καθαρεύουσας στα σχολεία

Η καθαρεύουσα καθιερώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα ως επίσημη γλώσσα του κράτους και της εκπαίδευσης.

Παρά τις αντιδράσεις που υπήρχαν ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα υπέρ της δημοτικής, το σχολείο εξακολουθούσε να λειτουργεί μέσα από ένα αυστηρά καθαρευουσιάνικο πλαίσιο.

Τα αναγνωστικά, τα σχολικά εγχειρίδια, οι εκθέσεις, ακόμη και οι προφορικές εξετάσεις απαιτούσαν από τους μαθητές τη χρήση μιας γλώσσας ξένης προς την καθημερινότητά τους.

Οι πρώτες απόπειρες εισαγωγής της δημοτικής στα σχολεία

Ήδη από το 1917, επί πρωθυπουργίας Ελευθερίου Βενιζέλου, επιχειρήθηκε για πρώτη φορά η καθιέρωση της δημοτικής στο σχολείο.

Τότε θεσπίστηκε η χρήση της δημοτικής γλώσσας στα πρώτα τέσσερα χρόνια του δημοτικού, με σκοπό τη βελτίωση της επικοινωνίας και της κατανόησης των μαθητών.

Η μεταρρύθμιση αυτή όμως δεν διατηρήθηκε σταθερά, καθώς ανατράπηκε κατά περιόδους, με αποκορύφωμα τη Δικτατορία του Μεταξά και την αναβίωση της καθαρεύουσας ως αποκλειστικής γλώσσας διδασκαλίας.

Η οριστική μετάβαση στη δημοτική γλώσσα

Η καθοριστική αλλαγή ήρθε το 1976, επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή, όταν ο τότε υπουργός Παιδείας Γεώργιος Ράλλης εισηγήθηκε και πέτυχε την καθιέρωση της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας της εκπαίδευσης.

Με τον νόμο 309/1976 η δημοτική καθιερώθηκε σε όλα τα σχολικά εγχειρίδια και στη διδακτέα ύλη όλων των βαθμίδων, σηματοδοτώντας μια ριζική στροφή στο γλωσσικό καθεστώς της χώρας.

Η μεταρρύθμιση αυτή θεωρήθηκε ιστορική, καθώς για πρώτη φορά η γλώσσα που μιλούσαν οι μαθητές στο σπίτι και στην κοινωνία, ταυτίστηκε με εκείνη της σχολικής διδασκαλίας. Η εκπαιδευτική διαδικασία θεωρήθηκε έγινε πιο προσιτή.

Το πολυτονικό και το μονοτονικό σύστημα – Η μετάβαση στα σχολεία

Η γλωσσική μεταρρύθμιση του 1976 ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο το 1982, όταν επί υπουργίας Ελευθερίου Βερυβάκη στην κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, καταργήθηκε το πολυτονικό σύστημα και εισήχθη το μονοτονικό. Η αλλαγή αυτή ενίσχυσε τη γλωσσική απλοποίηση και συνέβαλε στη συνολική προσέγγιση της διδασκαλίας της γλώσσας με βάση τη λειτουργική και επικοινωνιακή της χρήση.
Οι αντιδράσεις και ο αντίκτυπος

Η αλλαγή αυτή δεν ήταν χωρίς αντιδράσεις. Συντηρητικοί κύκλοι, γλωσσολόγοι, ακόμα και πολιτικοί, υποστήριξαν ότι η κατάργηση της καθαρεύουσας και του πολυτονικού αποτελούσε πλήγμα για τη σύνδεση με την αρχαία ελληνική γραμματεία και την ιστορική συνέχεια της γλώσσας. Ωστόσο, οι κοινωνικές ανάγκες και η εκπαιδευτική πραγματικότητα οδήγησαν τελικά στη γενική αποδοχή των μεταρρυθμίσεων αυτών.

Η σημασία της γλωσσικής αλλαγής στα σχολεία

Σήμερα, η χρήση της δημοτικής στα σχολεία θεωρείται αυτονόητη. Οι μαθητές διδάσκονται με μια γλώσσα που είναι κατανοητή και φυσική, γεγονός που ενισχύει τη συμμετοχή τους και την επίδοση τους.

Η μετάβαση από την καθαρεύουσα στη δημοτική θεωρήθηκε – ειδικά για όσους το ζήσαμε την εποχή – κάτι παραπάνω από μια γλωσσική μεταρρύθμιση – αποτέλεσε σημαντική κίνηση εκσυγχρονισμού του σχολείου.

Διαβάστε επίσης Σχολεία: ΣΑΡΩΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ στα Αγγλικά – Τι θα ισχύει από το Νηπιαγωγείο μέχρι το Λύκειο