Προτάσεις για την αναβάθμιση της διδασκαλίας του μαθήματος της Αγγλικής Γλώσσας

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΗΣ Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ –  Θέσεις και προτάσεις για την αναβάθμιση της διδασκαλίας του μαθήματος της Αγγλικής Γλώσσας

Αξία, αναγκαιότητα και ρόλος του μαθήματος της Αγγλικής Γλώσσας

Πιστεύουμε ότι η ξένη γλώσσα, ειδικά τα Αγγλικά, δεν πρέπει να βρίσκεται στις παρυφές του προγράμματος σπουδών των μαθητών, αλλά να κατέχει κεντρική θέση σε αυτό, αφού μπορεί να αποτελεί όχημα για την ανάπτυξη υψηλών γλωσσικών, επικοινωνιακών, γνωστικών, μεταγνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων αλλά και για την ανάπτυξη των νέων γραμματισμών και βασικών ικανοτήτων που έχουν ανακύψει τον 21^ο αιώνα. Παράλληλα, μέσα από το μάθημα των Αγγλικών, οι μαθητές μπορούν να αποκτούν ευρύτερες γνώσεις, αξίες και στάσεις και να αναπτύσσουν γενικότερες εγκάρσιες και ήπιες δεξιότητες, με αποτέλεσμα να αποκτούν ολοκληρωμένη μόρφωση και να προετοιμάζονται για τη μελλοντική εκπαιδευτική, επαγγελματική και κοινωνική ζωή ως σκεπτόμενοι, ενεργοί και δημιουργικοί πολίτες στο πλαίσιο του παγκοσμιοποιημένου οικονομικού και τεχνολογικού περιβάλλοντος. Πιο συγκεκριμένα, η διδασκαλία και εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας και η αποτελεσματική επικοινωνία σε αυτή παρέχει σημαντικά οφέλη για τους μαθητές, αφού:

• συμβάλλει στην ανάπτυξη γλωσσικών, κοινωνικών και διαπολιτισμικών δεξιοτήτων επικοινωνίας και την καλλιέργεια διαπολιτισμικής κατανόησης σε μια πολυγλωσσική και πολυπολιτισμική κοινωνία,
• ενισχύει τις δυνατότητες μάθησης, κατάρτισης και απασχόλησης, προάγει την κινητικότητα και την ανταγωνιστικότητα και παρέχει ευκαιρίες εκπαιδευτικής και επαγγελματικής εξέλιξης,
• αποτελεί μία από τις βασικές ικανότητες της δια βίου μάθησης για την ολοκλήρωση και ανάπτυξη του ατόμου και για την ισότιμη και ενεργό συμμετοχή του στη σύγχρονη κοινωνία της γνώσης,
• αποτελεί βασικό εργαλείο για την πρόσβαση στην εξελισσόμενη επιστημονική και τεχνολογική σκέψη και έρευνα, την αναζήτηση πληροφοριών και την απόκτηση γνώσεων, κυρίως μέσω του διαδικτύου, τη σύναψη συνεργατικών δράσεων και την κάλυψη επικοινωνιακών αναγκών,
• είναι η γλώσσα της διεθνούς επικοινωνίας και το μέσο με το οποίο εκφράζεται το σημαντικότερο μέρος της επιστημονικής, οικονομικής, πολιτιστικής και πνευματικής δραστηριότητας διεθνώς,
• είναι η διεθνής γλώσσα των οικονομικών συναλλαγών, του εμπορίου, των επιχειρήσεων, της εργασίας, της εκπαίδευσης και κατάρτισης, της πολιτικής και της διπλωματίας, των υπολογιστών και του διαδικτύου, της αεροπορίας και της ναυτιλίας, της επιστήμης, της βιομηχανίας, των μέσων ενημέρωσης και της ψυχαγωγίας, των επικοινωνιών, κ.α.,
• είναι η διεθνής γλώσσα του τουρισμού, ο οποίος αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας και η παροχή αντίστοιχων υπηρεσιών παρέχει ολοένα αυξανόμενα έσοδα και οφέλη για τη χώρα μας. Ως εκ τούτου απαιτείται σοβαρή γνώση της αγγλικής γλώσσας, από όλους τους έλληνες πολίτες, ώστε να ανταποκρίνονται καθημερινά στις προκλήσεις του τουρισμού. Ειδικότερα τα στελέχη στον τουριστικό κλάδο οφείλουν να είναι εξαιρετικοί γνώστες της αγγλικής γλώσσας.

Επιπλέον, η κατάκτηση της αγγλικής γλώσσας σε πολύ υψηλό επίπεδο, ειδικά στο Λύκειο που ο μαθητικός πληθυσμός έχει αναπτύξει μεγαλύτερη νοητική και μαθησιακή ωριμότητα και γνωστική ικανότητα, έχει περαιτέρω προστιθέμενη αξία και σημασία, αφού:

• ενισχύεται η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η συνεργατικότητα και προάγεται η διερευνητική και βιωματική μάθηση των μαθητών,
• αναπτύσσονται δεξιότητες όπως αυτές της διαμεσολάβησης, της διαπραγμάτευσης, της επίλυσης προβλημάτων, της επιχειρηματολογίας, της ρητορικής ή της αντιλογίας,
• διευκολύνει τη συμμετοχή των μαθητών σε ευρωπαϊκά και διεθνή προγράμματα και σχολικές συνεργασίες (Erasmus, eTwinning, MUN, κ.α.) και χρησιμεύει στην κριτική επεξεργασία δεδομένων που διατίθενται στο διαδίκτυο,
• συνδέεται με θέματα πολιτισμού και τέχνης, ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων, ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, περιβαλλοντικής προστασίας, κλπ. αναδεικνύοντας την πολιτιστική, κοινωνική και ανθρωπιστική διάσταση της διδασκαλίας της ξένης γλώσσας στο δημόσιο σχολείο,
• λειτουργεί ως μέσο ανάπτυξης γνώσεων και δεξιοτήτων σε άλλα γνωστικά αντικείμενα, στοχεύοντας στη διαθεματικότητα και στη διεπιστημονικότητα, ενώ είναι απαραίτητη για την πιθανή υιοθέτηση της διδακτικής προσέγγισης CLIL (Content and Language Integrated Learning – Ολοκληρωμένη Εκμάθηση Περιεχομένου και Γλώσσας),
• αποτελεί ένα απαραίτητο εργαλείο για την παιδαγωγική αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) καθώς αποτελεί την κατεξοχήν παγκόσμια γλώσσα τεχνολογικών εξελίξεων, γεγονός που συνεπάγεται την καλύτερη κατανόηση των δυνατοτήτων και την πιο αποτελεσματική ενσωμάτωση των τεχνολογιών μέσων στη διδακτική πράξη.

Επιπροσθέτως, η διδασκαλία και εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας στο Λύκειο κρίνεται απαραίτητη εφόσον, ως πανελλαδικά εξεταζόμενο ειδικό μάθημα, προαπαιτούμενο για την πρόσβαση σε σχολές και τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, απαιτεί την κατάκτηση της αγγλικής γλώσσας σε πολύ καλό ή άριστο επίπεδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός των μαθητών που επέλεξαν να εξεταστούν στην Αγγλική Γλώσσα ως ειδικό μάθημα σχεδόν τριπλασιάστηκε από 6.780 το 2009 σε 17.922 το 2019 (δείτε επισυναπτόμενο πίνακα και γράφημα). Ο αριθμός αυτός αποτελεί το 72,70% όσων επέλεξαν να εξεταστούν σε ειδικά μαθήματα το τρέχον έτος (24.650 μαθητές από ΓΕΛ και ΕΠΑΛ).

Επιπλέον, η κατάκτηση της αγγλικής γλώσσας σε πολύ υψηλό επίπεδο κρίνεται ως απολύτως απαραίτητη για τους μελλοντικούς φοιτητές και σπουδαστές, ανεξαρτήτως ιδρύματος, σχολής ή τμήματος στο οποίο θα εκπαιδευτούν ή θα καταρτιστούν, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό αλλά και για όσους θα κατευθυνθούν στην αγορά εργασίας είτε εντός είτε εκτός Ελλάδας.

Όσον αφορά στους/στις καθηγητές/-ήτριες Αγγλικής, μετά τη νέα μείωση των ωρών διδασκαλίας του μαθήματος στη Γ’ Λυκείου, διατρέχουν τον κίνδυνο απώλειας της οργανικής τους θέσης, της ανακήρυξής τους σε υπεράριθμους ή πλεονάζοντες και, συνεπώς, της εργασιακής αστάθειας και ανασφάλειας που θα επιδρά αρνητικά στο παρεχόμενο διδακτικό έργο. Η συνεπακόλουθη μη μόνιμη παρουσία εκπ/κών Αγγλικής σε κάθε σχολείο θα δυσχεράνει την έως τώρα ενεργό συμμετοχή πολλών δημόσιων σχολείων σε ευρωπαϊκά και διεθνή προγράμματα (MUN, Euroscola, European Youth Parliament, Προσομοιώσεις Ευρωπαϊκών Οργάνων) και τη συνεργασία τους με άλλα σχολεία και φορείς του εξωτερικού (Erasmus+, etwinning) καθώς και τη συμμετοχή εκπαιδευτικών σε ευρωπαϊκά προγράμματα επαγγελματικής εξέλιξης (Erasmus+) ή σε επιμορφωτικές δράσεις (on-line επιμορφώσεις, webinars). Γενικά, θα ακυρωθεί στην πράξη η σημαντική συνεισφορά των καθηγητών Αγγλικής στο δημόσιο σχολείο. Αντίθετα, η παρουσία ενός αξιόλογου και άρτια καταρτισμένου δυναμικού θα συνέβαλε στην αναβάθμιση της ποιότητας του δημόσιου σχολείου και της παρεχόμενης εκπαίδευσης.

Προτάσεις για την αναβάθμιση του μαθήματος της Αγγλικής Γλώσσας

Α. Γενικά

• Θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής 12ετούς διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας ως Α ́ ξένης γλώσσας για όλους τους μαθητές από την Α’ Δημοτικού έως και τη Γ’ Λυκείου.
• Ενιαίο, συνεχές πρόγραμμα σπουδών για την αγγλική γλώσσα με συνεκτική και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του μαθήματος σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης (Α΄ Δημοτικού – Γ΄ Λυκείου).
• Σύνδεση της διδασκαλίας και εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας με το ΚΠγ για να παρέχεται η δυνατότητα απόκτησης πιστοποιημένης γνώσης, σε συνέχεια του ΦΕΚ 4452/τ. Α΄/15-02-2017.
• Καταγραφή στο Απολυτήριο του Γυμνασίου, του Γενικού και του Επαγγελματικού Λυκείου του επιπέδου γλωσσομάθειας της αγγλικής γλώσσας που έχει κατακτηθεί και ενδεχομένως πιστοποιηθεί μέσω του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας (ΚΠγ).
• Αύξηση των ωρών διδασκαλίας της αγγλικής γλώσσας πρωτίστως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο και Λύκειο), ώστε να κατακτούν οι μαθητές τα παρακάτω επίπεδα γλωσσομάθειας, σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις Γλώσσες:
• Α2+/Β1-στο Δημοτικό
• Β2/Β2+ στο Γυμνάσιο
• Γ1+/Γ2- στο Λύκειο (Γενικό & Επαγγελματικό)
• Τρίωρη τουλάχιστον διδασκαλία των γενικών αγγλικών σε όλα τα γυμνάσια και λύκεια της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των Μουσικών, Καλλιτεχνικών και ΕΠΑΛ (δείτε επισυναπτόμενους πίνακες).
• Ολιγομελή τμήματα από την Α΄ Δημοτικού έως τη Γ΄ Λυκείου με χωρισμό του ενός τμήματος σε δύο όταν ο αριθμός των μαθητών υπερβαίνει τους είκοσι (20), δεδομένου ότι ο στόχος του μαθήματος είναι η επικοινωνία εντός και εκτός σχολικής τάξης.
• Επέκταση του Ενιαίου Αναμορφωμένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος (ΕΑΕΠ) σε όλα τα δημοτικά σχολεία της χώρας.
• Ανανέωση του διδακτικού υλικού με τη συγγραφή νέων βιβλίων και παραγωγή ψηφιακού υλικού και δωρεάν διανομή έντυπου και ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού υλικού σε όλους τους μαθητές με στόχο την αναβάθμιση και τη βελτίωση της διδασκαλίας του μαθήματος.
• Δημιουργία ειδικού εκπαιδευτικού υλικού στην αγγλική γλώσσα αποκλειστικά για τη διδασκαλία μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες σε όλες τις τάξεις της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το υλικό αυτό θα συνοδεύει το εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιεί ο εκπαιδευτικός και θα καλύπτει μέσω της διαφοροποιημένης διδασκαλίας και τις ανάγκες των μαθητών αυτών.
• Επαναφορά της ενδοσχολικής εξέτασης του μαθήματος και ποιοτική αναβάθμιση και εμπλουτισμό αυτής με στόχο την αξιολόγηση όλων των διδασκόμενων γλωσσικών δεξιοτήτων, ως ακολούθως:
  • Κατανόηση προφορικού και γραπτού λόγου
  • Παραγωγή προφορικού και γραπτού λόγου
  • Διαμεσολάβηση σε προφορικό και γραπτό λόγο
• Χορήγηση ξεχωριστού, συμπληρωματικού ελέγχου προόδου για την ξένη γλώσσα με την επιμέρους αναλυτική βαθμολογία των επιδόσεων του μαθητή στις γλωσσικές δεξιότητες.

Β. Για το Λύκειο

• Διδασκαλία του μαθήματος της Αγγλικής Γλώσσας ως υποχρεωτικού μαθήματος σε όλες τις τάξεις του Γενικού και Επαγγελματικού Λυκείου.
• Στο Γενικό Λύκειο, το μάθημα της Αγγλικής Γλώσσας θα πρέπει να παρέχεται ως μάθημα γενικής παιδείας (βασικού κορμού), υποχρεωτικό για όλους τους μαθητές, έτσι ώστε να έχουν τη δυνατότητα να την κατακτούν σε υψηλό επίπεδο, προκειμένου να ανταποκριθούν στις αυξημένες ανάγκες και προκλήσεις της εκπαιδευτικής, επαγγελματικής και κοινωνικής τους ζωής.
• Στο Επαγγελματικό Λύκειο, το μάθημα της Αγγλικής Γλώσσας θα πρέπει να παρέχεται και ως μάθημα Γενικής Παιδείας («Γενικά Αγγλικά») και ως μάθημα Τομέα και Ειδικότητας («Επαγγελματικά Αγγλικά I και II»), όπως αναλυτικά αναφέρεται στο με αρ. πρωτ. 3/17-07-2017 υπόμνημα της ΠΕΚΑΔΕ προς τον πρώην Υφυπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων κ. Δημήτρη Μπαξεβανάκη.
• Επέκταση του Ενιαίου Προγράμματος Σπουδών για τις ξένες γλώσσες στο Γενικό Λύκειο, σε συνέχεια του ΦΕΚ 2871/τ.Β΄/9-09-2016, προκειμένου να παρέχεται συνεκτική και ολοκληρωμένη διδασκαλία του μαθήματος της Αγγλικής Γλώσσας από την Α ́ Δημοτικού έως και τη Γ ́ Λυκείου.
• Σχεδιασμός συγκεκριμένου Προγράμματος Σπουδών για το Επαγγελματικό Λύκειο, το οποίο να λαμβάνει υπόψη του περιγράμματα επαγγέλματος και να καθορίζει κριτήρια και περιγραφητές δεξιοτήτων που πρέπει να αναπτύξει ο μαθητής που μαθαίνει Αγγλικά και αντιστοιχούν στον τομέα και την ειδικότητά του.
• Συγγραφή νέων βιβλίων ειδικών επαγγελματικών αγγλικών και αγγλικής ορολογίας για τα ΕΠΑΛ, τα οποία θα συμβαδίζουν με τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις σε κάθε τομέα.
• Μέσα από τη σύνδεση με το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας (ΚΠγ) να δίνεται η δυνατότητα πιστοποίησης της γλωσσομάθειας στην αγγλική γλώσσα στο ανώτερο δυνατό επίπεδο (Β2/Γ1/Γ2), δεδομένου ότι αποτελεί προσόν επαγγελματικής ζωής και εφόδιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
• Στη Γ’ Λυκείου, εφαρμογή εξειδικευμένου προγράμματος για την εξέταση του Ειδικού Μαθήματος. Να δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας επιπλέον τμημάτων προετοιμασίας για όσους μαθητές επιλέξουν να εξεταστούν στο ειδικό μάθημα της Αγγλικής Γλώσσας για την πρόσβασή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ανεξάρτητα του αριθμού συμμετεχόντων, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες των ακριτικών και απομακρυσμένων σχολείων, των οποίων οι μαθητές επίσης χρειάζονται ενθάρρυνση να συμμετέχουν στις εξετάσεις και να μη στερούνται επιλογών και ευκαιριών για σπουδές.

Σας ευχαριστούμε θερμά που δεχτήκατε να μας συναντήσετε και ευελπιστούμε να ανοίξει ένας διάλογος για τη βελτίωση της διδασκαλίας και εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας στο δημόσιο σχολείο και για την εν γένει αναβάθμιση του μαθήματος. Σας παρακαλούμε να εξετάσετε τις προτάσεις αυτές, οι οποίες αποτελούν προϊόν μακροχρόνιας συνεργασίας και έρευνας ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς. Η Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. είναι πάντα στη διάθεση της πολιτείας για να προσφέρει ό,τι μπορεί για την επίτευξη του κοινού μας στόχου που είναι η αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης στο δημόσιο σχολείο.

Με Εκτίμηση, Για το Δ.Σ. της Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε.

Ο Πρόεδρος                                                                                                  Ο Γεν. Γραμματέας

Δημήτριος Παπαδάκης                                                                             Ιωάννης Βεντούρης

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΕΙΔΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ “ΑΓΓΛΙΚΑ”

ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΣΕΛΘΟΝΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΝΑ ΕΤΟΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β

ΕΠΙΠΕΔΑ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ Α:

Τα επίπεδα γλωσσομάθειας της αγγλικής γλώσσας με βάση τις τρέχουσες ώρες διδασκαλίας

ΠΙΝΑΚΑΣ Β:

Τα επίπεδα γλωσσομάθειας αγγλικής γλώσσας με βάση την πρόταση της ΠΕΚΑΔΕ