Πανεπιστημιακοί: Με τη βούλα του ΣτΕ η πανεπιστημιοποίηση των κολεγίων

Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκρινε συνταγματικές τις διατάξεις του νόμου Πιερρακάκη για την ανώτατη εκπαίδευση, επικυρώνει ένα νέο τοπίο στο οποίο τα κολέγια αποκτούν ισοδυναμία πτυχίων με τα δημόσια πανεπιστήμια, τόσο επαγγελματικά όσο και ακαδημαϊκά.

Παρότι η κυβέρνηση χαιρέτισε την εξέλιξη ως νίκη, η Κίνηση Πανεπιστημιακής Αναβάθμισης υποστηρίζει ότι πρόκειται για επισημοποίηση ενός στρεβλού και αδιαφανούς συστήματος ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που λειτουργεί χωρίς ουσιαστικό έλεγχο. Επικρίνεται επίσης η απουσία προδικαστικού ερωτήματος προς το Δικαστήριο της ΕΕ, ενώ θεωρείται πως η πλειοψηφία του ΣτΕ ερμήνευσε διασταλτικά το άρθρο 16 του Συντάγματος, αγνοώντας τις θεσμικές συνέπειες.

Η Κίνηση τονίζει πως η πλήρης αναγνώριση των πτυχίων των κολεγίων και η ίδρυση νέων παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων υπονομεύουν το δημόσιο πανεπιστήμιο και τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό της χώρας.

Δείτε εδώ Σοφία Ζαχαράκη: Όσα αποκάλυψε για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια

Κατηγορεί την κυβέρνηση για ιδεολογική μεροληψία και επικοινωνιακή προσέγγιση, που προωθεί τα ιδιωτικά συμφέροντα εις βάρος της δημόσιας εκπαίδευσης.

Η απόφαση του ΣτΕ θεωρείται χαμένη ευκαιρία για να σταματήσει μια παρατεταμένη στρέβλωση και υπογραμμίζεται η ανάγκη θεσμικής και οικονομικής στήριξης του δημόσιου πανεπιστημίου με στρατηγική συναίνεσης και εστίαση στην έρευνα και την καινοτομία.

ΚΙΝΗΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ:

Με τη βούλα του ΣτΕ η υποβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης. Αδικαιολόγητες οι κυβερνητικές θριαμβολογίες.

Η πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ που έκρινε με ψήφους 17 έναντι 8 ως συνταγματικές τις διατάξεις του ν. 5094/2024 – «νόμος Πιερρακάκη» (1) είναι ιστορική, καθώς ολοκληρώνει τις μακρόχρονες και συστηματικές προσπάθειες των ενδιαφερομένων και των υποστηρικτών τους για καθιέρωση των κολεγίων ως παρα-πανεπιστημίων, ως ένα παράλληλο, ιδιωτικό σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης.

Οι κυβερνητικές θριαμβολογίες είναι κατανοητές, από επικοινωνιακή και ιδεολογική άποψη, αφού δεν κατέπεσαν οι ρυθμίσεις του νόμου Πιερρακάκη, που ήταν το αποκορύφωμα αυτών των προσπαθειών.

Οι θριαμβολογίες όμως δεν είναι καθόλου δικαιολογημένες. Αρχικά, παρόλο που μπορείς όπως και πριν πληρώνοντας δίδακτρα και «σπουδάζοντας» στη χώρα μας να πάρεις πτυχίο ξένου πανεπιστημίου, στο εξής με πλήρη αναγνώριση, πρόκειται για την οριστικοποίηση μιας στρεβλής κατάστασης, καθώς δεν έχουμε μη-κρατικά, ιδιωτικά ελληνικά πανεπιστήμια που να αξιολογούνται ακαδημαϊκά όπως τα δημόσια και να υπάγονται στο ίδιο θεσμικό πλαίσιο. Η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι μια χώρα όπου δεν επιτρέπεται η ίδρυση πανεπιστημίου από ιδιώτες (2), έστω και μη κερδοσκοπικό (π.χ από ένα ίδρυμα όπως το Σταύρος Νιάρχος). Για το λόγο αυτό εξάλλου το θέμα της τροποποίησης του άρθρου 16 δεν έχει κλείσει, παραμένει ανοικτό στην προσεχή συνταγματική αναθεώρηση.

Πρακτικά το μόνο που πρόσθεσε ο νόμος Πιερρακάκη είναι να αποδίδεται αυτόματα, χωρίς πρόσθετες απαιτήσεις, η επαγγελματική ισοδυναμία (3) και να αναγνωρίζεται πλέον ο τίτλος για ακαδημαϊκή εξέλιξη (ακαδημαϊκή ισοδυναμία). Το ψευδεπίγραφο «μη-κερδοσκοπικά» στον τίτλο του νόμου είναι φενάκη, αφού δεν διασφαλίζεται από τις διατάξεις του (4). Τα κολέγια εξακολουθούν να υπάρχουν ως εμπορικές επιχειρήσεις και ορισμένα από αυτά θα αναρτήσουν νέες επιγραφές, προσαρμόζοντας τις υφιστάμενες συμφωνίες δικαιόχρησης και αναγνώρισης στη νέα μορφή των παραρτημάτων – ΝΠΠΕ (Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης).

Οι αιτήσεις για 11 από τα 12 ΝΠΠΕ που έχουν υποβληθεί προέρχονται από 8 κολέγια και αφορούν 10 βρετανικά πανεπιστήμια και ένα γαλλικό, με τα οποία αυτά τα κολέγια είχαν ως τώρα συνεργασία και παρείχαν τα αντίστοιχα πτυχία. Όποιοι πήγαιναν στα κολέγια, επειδή δεν περνούσαν σε κάποια σχολή που ήθελαν, θα εξακολουθούν να πηγαίνουν στα αναβαπτισμένα νέα κολέγια – «παραρτήματα».
Αυτή είναι η εκπαιδευτική τομή που προβάλλεται σαν «ίδρυση μη-κρατικών πανεπιστημίων». Η επισημοποίηση της κατώτερης μορφής διασυνοριακής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η παροχή εμπορικών υπηρεσιών μέσω παραρτημάτων, χωρίς ακαδημαϊκό έλεγχο από το κράτος υποδοχής, που ευδοκιμεί σε χώρες με προβληματικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Διαβάστε ακόμη ΠΟΣΔΕΠ: Έρχονται Ιδιωτικά Πανεπιστήμια με φοιτητές κάτω από τη βάση

Με προτεραιότητα στην εντυπωσιοθηρία και στην εξυπηρέτηση επενδυτικών σχεδίων που προβλήθηκαν ανοιχτά στον τύπο, και με μεγάλου βαθμού ιδεολογική μυωπία, η κυβέρνηση παραβλέπει τις επιπτώσεις στην εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας από την πλήρη αναγνώριση των πτυχίων 3ετών bachelor των ξένων παραρτημάτων.

Η ισοτίμησή τους με τα πτυχία του δημόσιου πανεπιστημίου υποτιμά το κύρος των πτυχίων του και τον κόπο των σπουδών των φοιτητών του, όμως η υπουργός Παιδείας παρέπεμψε την άβολη σχετική συζήτηση στο μέλλον. Επίσης η παράλληλη προσφορά από τα παραρτήματα θέσεων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε σχολές με υποτιθέμενη ή πρόσκαιρη απήχηση αναιρεί τον όποιο εκπαιδευτικό σχεδιασμό ασκούσε το υπουργείο με τον καθορισμό θέσεων εισακτέων και καθιστά αδύνατο τον αναγκαίο εξορθολογισμό του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας και η διαμόρφωση εκπαιδευτικής αναπτυξιακής στρατηγικής.
Για να στηρίξουν το αφήγημα της δήθεν επιτυχημένης πολιτικής, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, η νυν και ο πρώην υπουργός και ο ίδιος ο πρωθυπουργός δεν αρκούνται στο να διαφημίζουν απροκάλυπτα τα νέα κολέγια – παραρτήματα (5), αλλά δυσφημούν συστηματικά το πανεπιστήμιο με επαναλαμβανόμενες δηλώσεις περί ανομίας.
Η δυνατότητα να τερματιστεί τώρα αυτή η στρέβλωση χάθηκε κατά την κρίση του νόμου Πιερρακάκη στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Το ΣτΕ κινήθηκε με ρυθμούς που υπαγορεύονται από τις κυβερνητικές προτεραιότητες, και παρά τον θεμελιώδη για την τελική απόφαση ρόλο που απέδωσε στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, δεν υπέβαλε σχετικό προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η πλειοψηφία του ΣτΕ αποδέχτηκε αυτό που είχε εξαγγείλει στις προγραμματικές δηλώσεις το 2023 ο πρωθυπουργός, την παράκαμψη των ρητών απαγορεύσεων του άρθρου 16, ερμηνεύοντας το άρθρο 28 περί διακρατικών συμφωνιών, τη νομοθεσία και νομολογία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (6), ακόμη και με επίκληση της GATS – Γενική Συμφωνία για τις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών (στην οποία ωστόσο η χώρα διατήρησε το δικαίωμα να επιβάλει περιορισμούς σε εμπορικές υπηρεσίες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης). Αν υπερέχουν οι διεθνείς συμφωνίες των εθνικών νόμων, δεν είναι και υπερσυνταγματικές, επομένως για τη διαφύλαξη της συνταγματικής νομιμότητας έπρεπε να προηγηθεί η αναθεώρηση των κρίσιμων διατάξεων (η οποία είχε εξαγγελθεί). Αντίθετα, τόσο η νομοθετική επινόηση των ΝΠΠΔ όσο και η δικαστική επικύρωση της «παράκαμψης» με ξεχείλωμα των συνταγματικών ορίων, κλονίζουν την ισχύ του Συντάγματος, και δημιουργούν σοβαρές ανησυχίες για τη θεσμική ασφάλεια που παρέχει το Σύνταγμα σε ένα δημοκρατικό κράτος. Σίγουρα πάντως δεν αποτελούν λόγο για πανηγυρισμούς.

Δείτε Πότε ξεκινούν τα μη κρατικά πανεπιστήμια

Εξάλλου, στο βαθμό που αποτελεί πυλώνα ανάπτυξης της χώρας, δεν μπορεί η εκπαίδευση να αντιμετωπίζεται ως πεδίο ιδεολογικών μαχών. Η μικροπολιτική και επικοινωνιακή προσέγγισή της πρέπει να αλλάξει, και η συστηματική υποτίμηση της δημόσιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης παράλληλα με την υπερτίμηση των κολεγίων από την κυβέρνηση πρέπει να σταματήσει.

Η ισχυροποίηση της χώρας στο ρευστό διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον και υπό το φως των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων θα προέλθει σε βάθος χρόνου από την έμφαση στην εκπαίδευση, την έρευνα, την καινοτομία, που καθόλου δεν υπηρετούνται από την πανεπιστημιοποίηση των κολεγίων. Τα νέα κολέγια – παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων με τις επιπτώσεις που θα επιφέρουν στο εκπαιδευτικό σύστημα καθιστούν πιο επιτακτική την ανάγκη για συναινετική χάραξη στρατηγικής για την ανάπτυξη της ανώτατης εκπαίδευσης και για πραγματική και γενναία θεσμική και οικονομική στήριξη του δημόσιου πανεπιστημίου.