Ο θεσμός της στην εκπαίδευση πρόσφατα ολοκλήρωσε τα τρία χρόνια παρουσίας του, εισερχόμενος πλέον στο τέταρτο έτος.

του Παντελή Γαλίτη

Η σημαντικότητά του στην παροχή δυνατότητας σε χιλιάδες αποφοίτους των Επαγγελματικών Λυκείων να αποκτήσουν Πτυχίο Επαγγελματικής Ειδικότητας Εκπαίδευσης και Κατάρτισης επιπέδου 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων μετά από συμμετοχή τους στις διαδικασίες πιστοποίησης προσόντων, οι οποίες διεξάγονται ετησίως από τον Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. είναι αδιαμφισβήτητη, ενώ δεν είναι καθόλου ασήμαντη τόσο η δυνατότητα απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας κατά την εκπαίδευσή τους στο χώρο εργασίας (Μαθητεία σε εργασιακό χώρο), διάρκειας είκοσι οκτώ (28) ωρών εβδομαδιαίως για ένα σχολικό έτος [συγκεκριμένα, για εκατόν πενήντα έξι (156) ημέρες, συμπεριλαμβανομένων των ημερών κανονικής άδειας], όσο και η εκπαίδευσή τους στο πρόγραμμα εργαστηριακών μαθημάτων της ειδικότητάς τους, επτά (7) συνολικά ωρών, που πραγματοποιείται σε μία (1) ημέρα εβδομαδιαίως στη σχολική μονάδα του ΕΠΑ.Λ. ή του Ε.Κ.

Ενώ τα οφέλη της εφαρμογής του θεσμού της ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τους μαθητευόμενους, υφίστανται λόγοι που δυσχεραίνουν την λειτουργία του στην καθημερινότητα τόσο της σχολικής μονάδας, όσο και των εμπλεκόμενων εκπαιδευτικών.

• Ο διαμεσολαβητικός ρόλος του επόπτη – εκπαιδευτικού μεταξύ του μαθητευόμενου και του εργοδότη (φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου), σε κάποιες περιπτώσεις θέτει τον εκπαιδευτικό σε δύσκολη θέση, εξαιτίας της αθέτησης των υποχρεώσεων που συνάπτεται μεταξύ του μαθητευόμενου και του εργοδότη, όπως αυτές ορίζονται με την σύμβαση (σύμβαση μαθητείας). Στις περιπτώσεις αυτές εμφανίζεται εκτεθειμένος ο εκπαιδευτικός που στο προηγούμενο χρονικό διάστημα εργάστηκε στην κατεύθυνση της εξεύρεσης θέσεων ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ σε χώρο εργασίας. Σε κάθε περίπτωση, ο επόπτης – εκπαιδευτικός εμφανίζεται εκτεθειμένος εν είδη υπολόγου στην πλευρά που θεωρεί ότι έχει προσβληθεί από την συμπεριφορά του έτερου συμβαλλόμενου.

• Οι απαιτήσεις του προγράμματος του Μεταλυκειακού Έτους – Τάξης Μαθητείας αποφοίτων ΕΠΑ.Λ. σε γραμματειακή υποστήριξη είναι αρκετές. Βέβαια, σύμφωνα με την σχετική νομοθεσία, ο Σύλλογος του ΕΠΑ.Λ. στο οποίο λειτουργεί το τμήμα ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ αναθέτει στον διδάσκοντα-επόπτη εκπαιδευτικό τη γραμματειακή υποστήριξη του Μεταλυκειακού Έτους – Τάξη Μαθητείας ως αποκλειστικό εξωδιδακτικό έργο, το οποίο όμως είναι αρκετά απαιτητικό και χρονοβόρο, συναρτώμενο από τον αριθμό των μαθητευομένων, καθώς και τις ιδιαιτερότητες που ανακύπτουν κάθε φορά κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης στον χώρο εργασίας.

• Οι συχνές μετακινήσεις του επόπτη – εκπαιδευτικού προκειμένου να πραγματοποιήσει την εποπτεία του στους (πολλούς σε αρκετές περιπτώσεις) χώρους εργασίας, στοιχίζουν σε αυτόν τόσο σε χρόνο όσο και σε χρήματα. Σύμφωνα με την ΥΑ Φ.9/111628/Δ4/ΦΕΚ 2726 Β΄/09-6-2018:
«5. Εποπτεία Μαθητείας

5.1. Η εποπτεία μαθητείας μέχρι 8 μαθητευόμενων αντιστοιχεί σε: α) 2 διδακτικές ώρες όταν οι μαθητευόμενοι είναι τοποθετημένοι σε 1-2 διαφορετικούς χώρους εργασίας, β) σε 3 διδακτικές ώρες όταν οι μαθητευόμενοι είναι τοποθετημένοι σε 3 – 5 διαφορετικούς χώρους εργασίας και γ) σε 4 διδακτικές ώρες όταν οι μαθητευόμενοι είναι τοποθετημένοι σε 6 – 8 διαφορετικούς χώρους εργασίας.

5.2. Η εποπτεία μαθητείας 9 – 12 μαθητών αντιστοιχεί σε: α) 4 διδακτικές ώρες όταν οι μαθητευόμενοι είναι τοποθετημένοι σε 1-3 διαφορετικούς χώρους εργασίας, β) σε 5 διδακτικές ώρες όταν οι μαθητευόμενοι είναι τοποθετημένοι σε 4 – 9 διαφορετικούς χώρους εργασίας και γ) σε 6 διδακτικές ώρες όταν οι μαθητευόμενοι είναι τοποθετημένοι σε 10 – 12 διαφορετικούς χώρους εργασίας.»

Η ρύθμιση αυτή, ενώ φαίνεται πως μεριμνά για την διαχείριση του χρόνου του επόπτη – εκπαιδευτικού, δεν λαμβάνει υπόψη ούτε την πιθανότητα (θεωρούμε ότι είναι κανόνας και όχι εξαίρεση) οι θέσεις ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ στους χώρους εργασίας να παρουσιάζουν έντονο χωροταξικό διασκορπισμό ούτε την αδυναμία του επόπτη – εκπαιδευτικού να προλάβει σε μία ημέρα να επισκεφτεί τους χώρους εργασίας, όταν αυτοί είναι αρκετοί, κάνοντας ο εκπαιδευτικός αυτός χρήση της αστικής συγκοινωνίας, όπως προβλέπεται σχετικά, προκειμένου να αποζημιωθεί για τις μετακινήσεις του αυτές. Αναγκαζόμενος να χρησιμοποιήσει το αυτοκίνητό του, αναλαμβάνει προσωπικό χρηματικό κόστος, αφού δεν δικαιολογείται οικονομική αποζημίωση για τις μετακινήσεις με αυτοκίνητο όταν υφίσταται αστική συγκοινωνία: «τα έξοδα … σε περίπτωση μετακίνησης με αυτοκίνητο ιδιωτικής χρήσης, αναγνωρίζονται μόνο για αποστάσεις που δεν καλύπτονται από την αστική συγκοινωνία» (ΥΑ με ΑΠ: 5629/15-12-2017, σσ. 24-25) ακόμη και αν οι αποστάσεις για την χρήση της είναι απαγορευτικές κάτω από την πίεση του χρόνου επίσκεψης στον εκάστοτε εργασιακό χώρο.

• Αν και είναι κατανοητό πως, ως καινούριος για τα ελληνικά εκπαιδευτικά δεδομένα θεσμός, η ΜΑΘΗΤΕΙΑ απαιτεί συνεχή αναπροσαρμογή και βελτίωση ως προς το νομοθετικό πλαίσιο που την διέπει, θα πρέπει στην κατεύθυνση αυτή να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα και προσοχή, αφού οι συχνές αλλαγές σε αυτό και η ασταθής εικόνα που κάποιες φορές αναδύει, δυσχεραίνουν το έργο της εκπαιδευτικής κοινότητας που στηρίζει αυτή την καινοτόμο – για τα ελληνικά δεδομένα – εκπαιδευτική προσπάθεια.
Η ΜΑΘΗΤΕΙΑ, στο πλαίσιο του δυϊκού συστήματος στην επαγγελματική εκπαίδευση, αδιαμφισβήτητα αποτελεί σημαντική εκπαιδευτική καινοτομία και ισχυρό πυλώνα για τα ΕΠΑ.Λ.. Είναι επιτακτική η στήριξη και η περαιτέρω ενίσχυσής της από την Πολιτεία, η οποία θα πρέπει να μεριμνήσει στην κατεύθυνση της εξάλειψης ή – έστω – της άμβλυνσης όλων εκείνων των ιδιαιτεροτήτων που θέτουν λειτουργικά εμπόδια στην υλοποίησή της και δημιουργούν αισθήματα απογοήτευσης σε όσους προσπαθούν να την στηρίξουν.