Μία από τις συχνότερες νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας είναι η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), η οποία αφορά διεθνώς ποσοστό περίπου 5% του μαθητικού πληθυσμού, όμως υποδιαγιγνώσκεται σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Η έγκαιρη διάγνωση, η πολυεπίπεδη παρέμβαση και η στήριξη από το στενό περιβάλλον δίνουν στα παιδιά με ΔΕΠΥ την ευκαιρία να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τη διαταραχή και να αξιοποιήσουν τις πραγματικές τους δυνατότητες. Η νέα εφαρμογή για έξυπνες ηλεκτρονικές συσκευές WHAAM, την οποία ανέπτυξε το Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), κινείται ακριβώς προς αυτή την κατεύθυνση.
Η καινοτόμα αυτή εφαρμογή λειτουργεί σαν ένα ηλεκτρονικό χρονολόγιο, όπου καταγράφεται η καθημερινή δραστηριότητα του παιδιού ή εφήβου με ΔΕΠΥ, ενώ συγχρόνως δημιουργεί γύρω του ένα δίκτυο υποστήριξης. Οι γονείς, οι συγγενείς που βρίσκονται ώρες κοντά στο παιδί, οι εκπαιδευτικοί και ένας τουλάχιστον γιατρός γίνονται μέλη αυτού του δικτύου. Πρόκειται για ένα εύχρηστο εργαλείο που εξασφαλίζει την έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση του ειδικού για τη συμπεριφορά του παιδιού με ΔΕΠΥ.
Online ημερολόγιο για το παιδί με ΔΕΠΥ
Η ΔΕΠΥ είναι ψυχιατρική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μια αναπτυξιακά ακατάλληλη και επίμονη έλλειψη προσοχής, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα, διάχυτη σε διάφορα περιβάλλοντα. Η διαταραχή εκδηλώνεται σε ηλικίες μικρότερες των 7 ετών και παρουσιάζεται τέσσερις φορές συχνότερα σε αγόρια από ό,τι σε κορίτσια. Αρκετοί επιστήμονες ωστόσο πιστεύουν ότι η συχνότητα εμφάνισης είναι περίπου η ίδια στα δύο φύλα, με τη διαφορά ότι τα κορίτσια συχνά δεν είναι υπερκινητικά και διαχειρίζονται καλύτερα τη διαταραχή τους, με αποτέλεσμα η διάγνωση είτε να διαλάθει είτε να καθυστερήσει.
Συνήθως η αναγνώριση του προβλήματος συμπίπτει με την ένταξη στο σχολείο, εξαιτίας των αυξημένων απαιτήσεων για συγκέντρωση, οργάνωση και συμμόρφωση στους κανόνες. Το παιδί με ΔΕΠΥ είναι απρόσεκτο στο μάθημα, του ξεφεύγουν οι λεπτομέρειες, δεν ολοκληρώνει τις εργασίες του, μπορεί ακόμη να είναι νευρικό, υπερκινητικό, να τρέχει, να χώνεται μέσα στις παρέες και τα παιχνίδια, να είναι παρορμητικό ως και επιθετικό ορισμένες φορές. Πολλά από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της διαταραχής θεωρούνται τόσο κοινά στην παιδική ηλικία που συχνά η διάγνωση παραβλέπεται.
Αν και δεν γνωρίζουμε τι προκαλεί τη ΔΕΠΥ, επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι αυτή μεταδίδεται γενετικά και προκαλείται από μια χημική ανεπάρκεια σε ορισμένους νευροδιαβιβαστές (χημικές ουσίες που ρυθμίζουν την αποτελεσματικότητα με την οποία ο εγκέφαλος ελέγχει τη συμπεριφορά). Σύμφωνα με τον καθηγητή, σε ποσοστό 30% των παιδιών η ΔΕΠΥ αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά, ενώ για το 40% δεν αντιμετωπίζεται καθόλου. Για το υπόλοιπο 30% των παιδιών τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο, αφού η κατάστασή τους επιδεινώνεται. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πόσο σημαντική είναι αφενός η έγκαιρη διάγνωση, αφετέρου η ολοκληρωμένη θεραπευτική προσέγγιση, στην οποία συμβάλλει και η καινοτόμος εφαρμογή του ΑΠΘ.
Ανάγκη ενημέρωσης, υποστήριξης και δικτύωσης
Τόσο τα αποτελέσματα του ερευνητικού προγράμματος όσο και το application παρουσιάστηκαν σε γονείς, εκπαιδευτικούς, ενηλίκους με ΔΕΠΥ, ψυχολόγους και άλλους επαγγελματίες υγείας, σε ειδική ημερίδα, που διεξήχθη στη Θεσσαλονίκη την Τετάρτη 3 Ιουνίου 2015. «Αυτό που μας έλεγαν οι σύλλογοι γονέων ήταν ότι λείπουν τέτοιου είδους εκδηλώσεις ενημέρωσης για τις επιστημονικές εξελίξεις, αλλά και δικτύωσης με ανθρώπους που πραγματικά μπορούν να στηρίξουν παιδιά και οικογένειες» επισημαίνει ο κ. Μπαμίδης.
Στη δημιουργία και ανάπτυξη αυτού του δικτύου σε τοπικό, εθνικό, αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο στοχεύει και η εφαρμογή που δημιουργήθηκε από το ΑΠΘ. Εξάλλου το ερευνητικό έργο WHAAM, που χρηματοδοτείται μέσω του προγράμματος Lifelong Learning της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, φέρνει σε επαφή επιστημονικές ομάδες από όλη την Ευρώπη. «Σήμερα η εφαρμογή θα χρησιμοποιηθεί σε παιδιά με ΔΕΠΥ, στο μέλλον όμως μπορεί να αξιοποιηθεί από επιστήμονες και ερευνητές για παιδιά με αυτισμό, μαθησιακές δυσκολίες ή άλλες διαταραχές» λέει ο επίκουρος καθηγητής.
Εκτός από το Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής του ΑΠΘ, στο έργο συμμετέχουν το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνας – Ινστιτούτο Τεχνολογιών Διδακτικής της Ιταλίας που ανέπτυξε την αντίστοιχη διαδικτυακή εφαρμογή, η Παιδαγωγική Σχολή του Πολυτεχνικού Πανεπιστημίου της Πορτογαλίας, το Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Trinity College του Δουβλίνου και η ΜΚΟ ADDISS (National Attention Deficit Disorder Information and Support Service) της Αγγλίας με σημαντική δράση στην υποστήριξη των οικογενειών.
