ΔΙΕΤΗ ΚΑΙ ΙΕΚ: Πραγματικός πόλεμος ανακοινώσεων ακολούθησε μετά την αναγγελία ότι αναστέλλεται η λειτουργία των Διετών στα ΑΕΙ. Οι ανακοινώσεις φανερώνουν ότι η όλη υπόθεση αναδείχτηκε σε πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ ΝΔ (ΥΠΑΙ.Θ.) και ΣΥΡΙΖΑ, εκτός βέβαια του θέματος για την κατάργηση του ασύλου. το οποίο κρατάει τα πρωτεία.

Κωνσταντίνος Αδριανουπολίτης  Εκπαιδευτικός – Ερευνητής  Αντιπρόεδρος Ε.Ε.Τ.Ε.Κ.


Στις ανακοινώσεις αναφέρονται ανακρίβειες, μύθοι και στο παρόν θα γίνει προσπάθεια να αποκατασταθούν κάποιες αλήθειες γιατί το πρόβλημα της αναστολής και ίσως κατάργησης του θεσμού των Διετών αναδεικνύεται σε μείζον, το οποίο απασχολεί μαθητές και αποφοίτους, γονείς και εκπαιδευτικούς του χώρου της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και όχι μόνο.

Μύθος 1ος: Δεν υπήρχε ανάγκη για την ίδρυση των Διετών διότι υπήρχαν τα ΙΕΚ τα οποία παρέχουν ακριβώς το ίδιο προϊόν σε όλους τους αποφοίτους Γενικού Λυκείου και Επαγγελματικού Λυκείου.
Η πραγματικότητα είναι ότι η λειτουργία των Διετών θα σημάνει αναβάθμιση της Μεταδευτεροβάθμιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης διότι θα παρέχεται αυτή εντός των ΑΕΙ με προοπτική συνέχισης σπουδών.

Τα ΙΕΚ από την ίδρυσή τους μέχρι σήμερα παρέχουν Επαγγελματική Κατάρτιση εκτός ΑΕΙ και εκτός εκπαιδευτικού συστήματος χωρίς προοπτική συνέχισης σπουδών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Η ίδρυση των Διετών, όταν και εάν αυτά τεθούν σε λειτουργία, θα αναβαθμίσει την Επαγγελματική Εκπαίδευση η οποία θα παρέχεται (Ν. 4521/2018, άρθρο 8) από ακαδημαϊκή μονάδα πανεπιστημίου (Κ.Ε.Ε) με την ευθύνη – καθοδήγηση πενταμελούς συμβουλίου με πρόεδρο Αντιπρύτανη πανεπιστημίου, τρία μέλη ΔΕΠ, τον Διευθυντή του προγράμματος Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και με διδάσκοντες μέλη Δ.Ε.Π., Ε.Ε.Π., Ε.ΔΙ.Π., Ε.Τ.Ε.Π., Ερευνητές και ειδικούς Λειτουργικούς Επιστήμονες (Ε.Λ.Ε.), Επιστημονικούς και Εργαστηριακούς συνεργάτες κ.λ.π.
Το ψηφισμένο πλαίσιο λειτουργίας των Διετών και η ποικιλία των προσοντούχων διδασκόντων που αναφέραμε είναι προφανές ότι διαφέρουν ποιοτικά και δεν μπορεί να συγκριθούν με το πλαίσιο λειτουργίας και το επίπεδο των Εκπαιδευτών ΙΕΚ, οι οποίοι κατά τα άλλα, στις περισσότερες περιπτώσεις αποδεικνύονται ικανοί για την Μεταδευτεροβάθμια Επαγγελματική Κατάρτιση.
Οι όποιες προσπάθειες να εμφανιστούν τα Διετή ότι είναι «το ίδιο πράγμα» με τα ΙΕΚ αποδεικνύονται άκαρπες διότι οι διαφορές μεταξύ Διετών και ΙΕΚ είναι αρκετές και διακριτές.
Μύθος 2ος: Τα ΙΕΚ θα έπρεπε πολύ πριν να έχουν συνέχεια σπουδών στα ΑΕΙ διότι παρέχουν μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση και θα έπρεπε με κάποιο τρόπο οι απόφοιτοι να συνεχίζουν σπουδές στην Ανώτατη Εκπαίδευση.
Η πραγματικότητα είναι ότι σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση ακολουθούνται εκπαιδευτικές διαδρομές και νόρμες στα κράτη – μέλη οι οποίες περιγράφονται σε διάφορα κείμενα και συγκεκριμένα στο τεύχος Αριθμοί κλειδιά της εκπαίδευσης 2002, σελ. 138 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΧΩΡΕΣ αναφέρονται τα εξής: Στην ανώτερη βαθμίδα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης παρέχεται μεγάλη ποικιλία εκπαιδευτικών τμημάτων σε όλες τις χώρες. Εάν αφήσουμε κατά μέρος τις διάφορες ονομασίες, μπορούμε να διακρίνουμε δύο βασικές κατηγορίες: τη γενική εκπαίδευση η οποία οδηγεί στη δυνατότητα εισόδου στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και την επαγγελματική εκπαίδευση, η οποία παρέχει προσόντα τόσο σχετικά με την προετοιμασία για τον επαγγελματικό βίο όσο και για την πραγματοποίηση περαιτέρω σπουδών.
Σύμφωνα λοιπόν με τα εφαρμοζόμενα σε όλη την Ε.Ε., η Γενική Εκπαίδευση οδηγεί στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και η Επαγγελματική Εκπαίδευση οδηγεί τόσο στον επαγγελματικό βίο όσο και σε περαιτέρω σπουδές.
Συνεπώς ο ρόλος της Ανώτερης Δευτεροβάθμιας Γενικής Εκπαίδευσης είναι η συνέχιση σπουδών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και όχι η μεταπήδηση σε αυτήν μέσω του συστήματος Επαγγελματικής Κατάρτισης των ΙΕΚ.
Εάν λάβουμε υπόψη ότι η «Η επαγγελματική κατάρτιση ορίζεται και ως μέρος της επαγγελματικής εκπαίδευσης που παρέχει τις ειδικές επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες» (πηγή: Γλωσσάριο επαγγελματικής κατάρτισης του CEDEFOP, 1996)», γίνεται φανερό ότι τα ΙΕΚ θα έπρεπε να είναι συνέχεια της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και όχι της Γενικής.
.
Μύθος 3ος: Το σύστημα εισαγωγής στα Διετή, αδικεί τους απόφοιτους Γενικών Λυκείων διότι δεν τους δίνεται η δυνατότητα εισαγωγής σε αυτά με μόνο το απολυτήριο τους.
Η Πραγματικότητα είναι ότι οι αδικημένοι θα πρέπει να θεωρηθούν οι απόφοιτοι των Επαγγελματικών Λυκείων διότι με την συγχώνευση των ΤΕΙ το ποσοστό εισαγωγής τους στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΤΕΙ) μειώθηκε από 20% σε 5% ή 10%.
Από μια άλλη οπτική, η αποκλειστικότητα εισαγωγής των αποφοίτων ΕΠΑ.Λ. στα Διετή φαίνεται να τους ευνοεί έναντι των αποφοίτων ΓΕ.Λ.
Στην περίπτωση αυτή μπορούμε να θεωρήσουμε ότι αυτό είναι πράγματι ένα μέτρο για να γίνει πιο ελκυστικό το ΕΠΑ.Λ. και να αυξηθεί ο αριθμός των μαθητών σε αυτά. Η εξαγγελία της παρούσας και της προηγούμενης κυβέρνησης και πολλών προηγούμενων, αναφέρουν ότι η αναβάθμιση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης αποτελεί προτεραιότητα η οποία όμως δεν επιτυγχάνεται.

Στην παρούσα φάση η κυβέρνηση έχει θέσει ψηλά τον πήχη της προώθησης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης διότι την έχει συνδέσει, εκτός των άλλων, με την «αύξηση της παραγωγικότητας και της οικονομικής μεγέθυνσης και την ταυτόχρονη μείωση του ποσοστού ανεργίας και κυρίως των νέων».

Γνωρίζουμε όλοι καλά ότι την Επαγγελματική Εκπαίδευση ακολουθούν κυρίως μαθητές οι οποίοι προέρχονται από φτωχές, λαϊκές οικογένειες με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό status και χαμηλό μορφωτικό επίπεδο γονέων, στοιχεία τα οποία καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τη συνέχεια των σπουδών τους. Εάν λοιπόν η κυβέρνηση λάβει μέτρα τα οποία ευνοούν τους μαθητές αυτούς είναι κάτι περίεργο, κάτι άδικο,;

Να μην ξεχνάμε ότι στα ΕΠΑ.Λ. καλλιεργούνται οι ήπιες δεξιότητες (soft skills ), οι ψηφιακές δεξιότητες (digital skills) οι οποίες αναφέρονται στο πρόγραμμα της ΝΔ (κεφάλαιο 1 Σύγχρονο σχολείο) και επιπλέον καλλιεργούνται και άλλες δεξιότητες των ψυκτικών, των υδραυλικών κ.λ.π.

Η καλλιέργεια αυτών των δεξιοτήτων οδηγούν τους μαθητές σε Πτυχίο ειδικότητας το οποίο τους δίνει τη δυνατότητα να εξέλθουν στην αγορά εργασίας.

Μύθος 4ος: Τα ΙΕΚ εξυπηρετούν τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και ο αριθμός των καταρτιζόμενων ακολουθεί τις ανάγκες αυτές.

Η Πραγματικότητα είναι ότι ο αριθμός των εισερχομένων στα ΙΕΚ εξαρτάται από τον αριθμό των εισερχομένων στα ΑΕΙ και παρουσιάζει ανάλογες αυξομειώσεις.

Τα στοιχεία αυτά αναφέρονται στη μελέτη του ΙΜΕ/ΓΣΕΒΕΕ η οποία δημοσιεύτηκε σε βιβλίο με τίτλο: Η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση στην Ελλάδα. Αδυναμίες, δυνατότητες και προοπτικές. Έκδοση 2014

Στην ίδια μελέτη αναφέρεται (σελ. 78) ότι τα πραγματικά ποσοστά επιτυχίας των προσελθόντων στις εξετάσεις πιστοποίησης κατά την περίοδο 2001 – 2009 είναι περίπου 30%.
Εάν λάβουμε υπόψη ότι ένα μεγάλο μέρος των εγγραφέντων έχει διακόψει την κατάρτιση και δεν προσέρχεται στις εξετάσεις πιστοποίησης τότε γίνεται αντιληπτό ότι πράγματι λίγοι καταρτιζόμενοι λαμβάνουν το Δίπλωμα Κατάρτισης.

Μύθος 5ος: Το Δίπλωμα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης το οποίο παρέχουν τα Διετή δεν πιστοποιείται από τον ΕΟΠΠΕΠ, όπως συμβαίνει με το Δίπλωμα των ΙΕΚ και το Πτυχίο του Μεταλυκειακού Έτους – Τάξη Μαθητείας των ΕΠΑ.Λ. και ως εκ τούτου είναι άκυρο.

Η Πραγματικότητα είναι ότι ο ΕΟΠΠΕΠ δεν έχει αρμοδιότητα πιστοποίησης τίτλων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, αλλά η αρμοδιότητά του περιορίζεται στην πιστοποίηση των τίτλων μη Τυπικής Εκπαίδευσης και Άτυπης Μάθησης (ΙΕΚ, Τάξη Μαθητείας ΕΠΑ.Λ.,ΚΔΒΜ κ.λ.π.).
Η Επαγγελματική Εκπαίδευση η οποία παρέχεται από τα Διετή δεν υπόκειται σε πιστοποίηση από τον ΕΟΠΠΕΠ διότι ανήκουν στα ΑΕΙ και αποτελούν ακαδημαϊκές μονάδες τους. Η πιστοποίηση στα ΑΕΙ γίνεται εντός των ιδρυμάτων.

Μύθος 6ος: Από την αναστολή λειτουργίας των Διετών «δεν προκύπτει καμία αναστάτωση απολύτως, οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να πάνε σε δημόσια ΙΕΚ».

Αυτή ακριβώς η δήλωση έγινε από την υπουργό παιδείας πρόσφατα στη Βουλή.
Η πραγματικότητα όπως έχουμε ήδη αναφέρει ότι υπάρχει ποιοτική διαφορά μεταξύ της παρεχόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης η οποία παρέχεται στα ΙΕΚ και της παρεχόμενης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης η οποία παρέχεται στα Διετή των ΑΕΙ.

Στους απόφοιτους των ΕΠΑ.Λ. οι οποίοι σκόπευαν να φοιτήσουν στα Διετή θα προκληθεί αναστάτωση διότι:

α) Θα βρεθούν σε ένα περιβάλλον μη πανεπιστημιακό, όπως είχαν την προσδοκία να βρεθούν, κάτι το οποίο έχει επίπτωση στις προσδοκίες τους και θα τους επηρεάσει συναισθηματικά.

β) Δεν θα έχουν καμία ελπίδα συνέχισης σπουδών σε πανεπιστήμιο μετά τα 2 χρόνια κατάρτισης σε ΙΕΚ

γ) Δεν θα μπορούν να βρουν κάποιες ειδικότητες οι οποίες δεν υπάρχουν στα ΙΕΚ π,χ. Τεχνικός Ηλεκτρονικός πλοίων και Πλωτών Εγκαταστάσεων, Τεχνικός Αυτοματισμών πλοίων και Πλωτών Εγκαταστάσεων, Τεχνικός Ξύλινων Σκαφών (Καραβομαραγκός), Τεχνικός Ρομποτικών Εφαρμογών και Εφαρμογών, Τεχνικός Κατασκευής και Επισκευής Μουσικών Οργάνων, Ξεναγός και Τουριστικός Συνοδός, Ποδολόγος, Μεσίτης – Διαχειριστής Ακίνητης Περιουσίας κ.λ.π., κ.λ.π.

δ) Θα βρεθούν σε ένα πολύμορφο περιβάλλον του ΔΙΕΚ στο οποίο συνυπάρχουν καταρτιζόμενοι οι οποίοι απέτυχαν στις πανελλαδικές των ΓΕ.Λ., απόφοιτοι πανεπιστημίων, αδιάφοροι οι οποίοι διακόπτουν τη φοίτησή τους, ενδιαφερόμενοι για τις επόμενες πανελλαδικές οι οποίοι ασχολούνται με το φροντιστήριο κ.λ.π.
Αντίθετα οι απόφοιτοι των ΕΠΑ.Λ. έχουν κάνει τις εκπαιδευτικές και βιοποριστικές επιλογές τους και σπάνια θα εγκατέλειπαν τις σπουδές τους στα Διετή.

Επειδή έχουμε αναφερθεί κατ΄ επανάληψη στα ΙΕΚ έχουμε την υποχρέωση να τονίσουμε ότι ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Διευθυντών Δημοσίων Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης και οι Διευθυντές μέλη της είναι άξιοι συγχαρητηρίων διότι έδωσαν αγώνα για να σταθεί στα πόδια του ο θεσμός των ΙΕΚ.

Θα θέλαμε μια διευκρίνιση στην τελευταία ανακοίνωση της Ένωσης στην οποία αναφέρεται ότι πολλοί απόφοιτοι ΑΕΙ, σε ποσοστό άνω του 15%, επιλέγουν συνειδητά τα ΙΕΚ.
Επειδή το ποσοστό αυτό είναι εντυπωσιακό θα θέλαμε να μάθουμε από ποια πηγή προέρχεται και θα θέλαμε επίσης να μάθουμε, εάν είναι δυνατόν, ποιο είναι το ποσοστό των αποφοίτων ΕΠΑ.Λ. οι οποίοι συνειδητά επιλέγουν τα ΙΕΚ.

Κλείνοντας θα αναφέρουμε ότι πράγματι ο θεσμός των ΙΕΚ δεν έτυχε της δέουσας προσοχής από την προηγούμενη ηγεσία του ΥΠΠΕΘ.

Οι καταγγελίες της Πανελλήνιας Ένωσης Διευθυντών Δημοσίων Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης περί υποχρηματοδότησης, μεγάλης καθυστέρησης στην πληρωμή των εκπαιδευτών, της καθυστερημένης έναρξης των μαθημάτων κ.λ.π. καθώς και της άρνησης του κ. Γαβρόγλου να δεχτεί την Ένωση αυτή και να ακούσει τα προβλήματα των ΙΕΚ είναι, κατά την γνώμη μας, καταδικαστέα.

Εάν η αναστολή λειτουργίας των Διετών εξελιχθεί σε εγκατάλειψη του θεσμού και μη επαναφοράς του, τότε και αυτή η ενέργεια θα πρέπει, κατά τη γνώμη μας να χαρακτηριστεί καταδικαστέα.

Πάντως η αναστολή της έναρξης των Διετών σε όλα τα ΑΕΙ δεν είναι ότι καλύτερο μπορούσε να γίνει, ίσως ο βηματισμός στο εξής να είναι σωστότερος.

Ίδωμεν