Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η εφαρμογή τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι πολιτικές και οι πρακτικές σε θέματα ταυτότητας, θρησκευτικής ελευθερίας, διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και διαλόγου συζητήθηκαν κατά τη δεύτερη μέρα, του διεθνούς συνεδρίου, με θέμα : «Ανθρώπινα Δικαιώματα και Πολιτισμική Πολυμορφία», στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

«Παρότι τα συντάγματα προέβλεπαν τη θρησκευτική ελευθερία, που περιλαμβάνει και την θρησκευτική ισότητα, η αναγνώριση δικαιωμάτων σε θρησκευτικές μειονότητες, στην πράξη υπολείπονταν έναντι των κυρίαρχων θρησκειών» τόνισε η αναπληρώτρια καθηγήτρια Νομικής του ΑΠΘ, Λίνα Παπαδοπουλου και συνέχισε :

«Στην Ελλάδα, π.χ. που είμαστε το 4% του πληθυσμού της Ευρώπης, οι υποθέσεις για ζητήματα αυτής της κατηγορίας στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, στο Στρασβούργο, ήταν μέχρι πριν από κάποια χρόνια το 17% των συνολικών ευρωπαϊκών υποθέσεων. Την τελευταία εικοσαετία η κατάσταση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη έχει βελτιωθεί».

Η κ. Παπαδοπούλου ωστόσο έθεσε και το ζήτημα της διαφοροποίησης των αιτημάτων διεκδικήσεων, που τίθενται σήμερα από θρησκευτικές κοινότητες.

 

«Μέχρι τώρα, οι θρησκευτικές κοινότητες ζητούσαν ίσα δικαιώματα. Στην καινούργια φάση, μέλη των θρησκευτικών κοινοτήτων και χριστιανοί διαφόρων δογμάτων και ιδίως της μουσουλμανικής κοινότητας ζητούν την αναγνώριση της ταυτότητας τους, ως διαφορετικής, από την πλειοψηφία. Δηλαδή, εξαιρέσεις από δραστηριότητες, τελετές, αργίες, τρόπους αμφίεσης, συμμετοχής στο δημόσιο χώρο, κ.α. Τους τελευταίους τρεις αιώνες η Ευρώπη προσπάθησε «να κλείσει τη θρησκεία στο σπίτι» ώστε όταν βγαίνει κανείς από αυτό, να μην έχει σημασία εάν είναι ορθόδοξος, καθολικός, μουσουλμάνος, κ.α., Πλέον, δεν αφήνουν τη θρησκεία στο σπίτι. Και αυτό δημιουργεί ένα πρόβλημα δομικό και έναν μεγάλο κίνδυνο, δηλαδή, να υπάρξουν διαχωρισμοί στην κοινωνία, εάν δεν το διαχειριστούμε».

Για τις δύο αντιλήψεις, από τις οποίες διαπνέεται η αμερικάνικη σκέψη, οι οποίες αποτυπώνονται και στο Σύνταγμα των ΗΠΑ σχετικά με τις σχέσεις κράτους και θρησκειών, αναφέρθηκε ο καθηγητής του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του ΠΑΜΑΚ, Ιωάννης Παπαδόπουλος.

 

«Η πρώτη αντίληψη, που αναφέρεται περισσότερο στο Διαφωτισμό και διαπνέεται από τη σκέψη του Τόμας Τζέφερσον που υπέγραψε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας και προβλέπει ότι πρέπει να υπάρχει πολύ αυστηρός διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας, μιλούσε για «υψηλό τείχος» διαχωρισμού Η άλλη αντίληψη έρχεται από την παράδοση των εκκλησιών «churches» η οποία, υπάρχει μέσα στο αμερικανικό σύνταγμα και διαπερνά την αμερικανική παράδοση, επίσης συμφωνεί στο διαχωρισμό αλλά από τη σκοπιά των τελευταίων, ότι πρέπει να μείνουν ανεξάρτητες και να προστατευτούν από τη «διαβρωτική επίδραση του κράτους» για να επιτελούν το πνευματικό τους έργο» είπε ο κ. Παπαδόπουλος
Στη βαρύτητα και στο ρόλο της εκπαίδευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε ότι αφορά τη μετάδοση αξιών που μπορούν να προωθούν τη συνύπαρξη και το σεβασμό του άλλου, αναφέρθηκε η επίκουρη καθηγήτρια Συγκριτικής Παιδαγωγικής & Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, του τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του ΑΠΘ, Αναστασία Κεσίδου.

Για τα «νέα θρησκευτικά κινήματα» που διεκδικούν «περισσότερο δημόσιο χώρο» από τα ευρωπαϊκά συντάγματα, μίλησε ο λέκτορας πολιτικών επιστημών του ΑΠΘ Νικόλαος Γαϊτενίδης, τονίζοντας ότι αυτά προσπαθούν να πετύχουν μια ισορροπία και να σεβαστούν τα δικαιώματα των ομάδων και των μειονοτήτων.

Εξάλλου, σε κατευθύνσεις και μέτρα που έχει πάρει η Ε.Ε. και σε συστάσεις της Κομισιόν προς τα κράτη – μέλη, ώστε να αντιμετωπιστούν φαινόμενα διακρίσεων, ρατσισμού, διαχωρισμών, σεβασμού της ταυτότητας σε ότι αφορά τη θρησκευτικότητα, το φύλο, τα ανθρώπινα δικαιώματα, αναφέρθηκε, μέσω τηλεδιάσκεψης, η επίκουρη καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου στο τμήμα Διεθνών κι Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πάντειου Πανεπιστημίου και του ECRΙ, Μαρία Ντανιέλλα Μαρούδα.

 

Το συνέδριο συνδιοργανώθηκε από την Έδρα UNESCO «Διαπολιτισμικής Πολιτικής για μια Δραστήρια και Αλληλέγγυα Ιθαγένεια» του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, και την Έδρα UNESCO «Εκπαίδευση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, την Δημοκρατία και την Ειρήνη» του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με την Έδρα UNESCO «Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια» του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, το Κέντρο Αριστείας Jean Monnet «Ευρωπαϊκός Συνταγματισμός και Θρησκεία(ες)» της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το Παρατηρητήριο Συνταγματικών Αξιών της ΕΕ του Κέντρου Αριστείας Jean Monnet του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και την Έδρα Jean Monnet «Πολιτικές για την Εκπαίδευση, την Κατάρτιση, την Έρευνα και την Καινοτομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EduTRIP)» του Πανεπιστημίου Πειραιά.