«Όταν το μεγαλύτερο αδερφάκι πάει στο σχολείο και το μικρότερο παραμένει στο σπίτι….»

Έρχεται η στιγμή που το μεγαλύτερο αδερφάκι πάει σχολείο και το μικρότερο παιδί παραμένει στο σπίτι..Πολλοί γονείς αναρωτιούνται ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της αλλαγής στην ψυχολογία του μικρότερου παιδιού και πώς οι ίδιοι θα μπορούσαν να διευκολύνουν τη διαδικασία προσαρμογής και την ομαλή μετάβαση του μικρότερου παιδιού στην «νέα κατάσταση».

Γράφει η ψυχολόγος, Μαριάννα Μιχαλάκη.

Είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη μας τη συναισθηματική κατάσταση που βιώνει το μικρότερο παιδί. Σε αυτή τη φάση, το παιδί βιώνει έντονα τον αποχωρισμό από το μεγαλύτερο αδερφάκι του. Ιδιαίτερα αν η διαφορά ηλικίας είναι μικρή (1,5 με 2 χρόνια) ή περνούσαν, μέχρι πρότινος, αρκετό χρόνο μαζί, η αντίδρασή του στον αποχωρισμό παρουσιάζεται να είναι πιο έντονη. Μην σας κάνει εντύπωση αν αρχίσει να κλαίει γιατί του λείπει το μεγαλύτερο αδερφάκι του. Μέχρι την ηλικία των 2 ετών, η τάση του παιδιού για προσκόλληση και εξάρτηση από τα πρόσωπα του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος είναι παρούσα και αναμενόμενη. Κατά τη διάρκεια αυτής της ηλικιακής περιόδου, ο κόσμος του παιδιού περιλαμβάνει τα μέλη της οικογένειάς του. Για εκείνο, οποιαδήποτε αλλαγή στη δυναμική του περιβάλλοντος (π.χ. το μεγαλύτερο αδερφάκι πάει σχολείο, η μαμά ή ο μπαμπάς λείπουν περισσότερες ώρες από το σπίτι λόγω δουλειάς), του δημιουργεί συναισθήματα άγχους και ανασφάλειας γιατί «χάνει» τη σταθερότητα που είχε ως τότε. Οπότε δεν του είναι εύκολο να διαχειριστεί τα συναισθήματά του και συγκεκριμένα:

συναισθήματα λύπης ή στενοχώριας, όταν «χάνει» το μεγαλύτερο αδερφάκι του που για εκείνο μέχρι τότε ήταν η παρέα του σε οποιαδήποτε καθημερινή δραστηριότητα έκαναν όπως για παράδειγμα φαγητό, παιχνίδι, βόλτα
συναισθήματα ζήλειας και θυμού όταν δεν μπορεί να κάνει τα πράγματα που κάνει το μεγαλύτερο αδερφάκι του

Γνωρίζοντας, λοιπόν, οι γονείς τη συναισθηματική κατάσταση του παιδιού η οποία είναι αναμενόμενη και φυσιολογική, μπορούν να δράσουν πιο αποτελεσματικά και βοηθητικά για το παιδί τους.

Πιο συγκεκριμένα, τι μπορούν να κάνουν;

ü Να εντάξουν το μικρότερο παιδί και να το κάνουν συμμέτοχο στην διαδικασία σχολικής προετοιμασίας του μεγαλύτερου αδερφού. Είναι σημαντικό να του δώσουν «ρόλο» και να το αφήσουν κι εκείνο να συμμετάσχει στις προετοιμασίες. Μπορούν όλοι μαζί να πάνε να ψωνίσουν τα σχολικά είδη για το μεγαλύτερο αδερφάκι του και να διαλέξει μετά κάτι και για το ίδιο. Η διαδικασία αυτή το απασχολεί ευχάριστα αλλά παράλληλα το προετοιμάζει ψυχολογικά για την αλλαγή που θα έρθει με έναν τρόπο λιγότερο «αγχωτικό» για εκείνο.

ü Είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο να πάρουν το μικρότερο παιδάκι μαζί τους για να συνοδέψουν το μεγαλύτερο παιδί στο σχολείο. Με αυτό τον τρόπο, θα έρθει σε επαφή με το σχολικό περιβάλλον και θα εξοικειωθεί. Αυτή την στιγμή, οι γονείς μπορούν να την αξιοποιήσουν και να πουν στο παιδί πόσο σημαντική είναι αυτή η εμπειρία για το μεγαλύτερο αδερφάκι του (π.χ. μαθαίνει καινούρια πράγματα, γνωρίζει άλλα παιδιά) κι ότι όταν μεγαλώσει, θα έχει και αυτό αυτή την ευκαιρία να τη ζήσει αυτή την εμπειρία.

ü Είναι σημαντικό να δώσουν χρόνο και χώρο στο παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του, να συζητήσουν μαζί του και να το βοηθήσουν να κατανοήσει τι ακριβώς νιώθει και για ποιο λόγο. Μπορούν να μοιραστούν κι οι ίδιοι οι γονείς τα συναισθήματά τους για την κατάσταση. Για παράδειγμα, μπορούν να του πουν: « Ξέρω ότι σου λείπει το αδερφάκι σου και θα ήθελες τώρα να ήταν εδώ μαζί σου και να παίζετε μαζί. Κι εμένα μου λείπει». Παράλληλα, όμως, είναι απαραίτητο να το ανακουφίσουν και να μειώσουν το άγχος του, λέγοντάς του: «Σε λίγη ώρα, θα δούμε το αδερφάκι σου μόλις σχολάσει». Επίσης, μπορούν να του υπενθυμίζουν ότι το Σαββατοκύριακο, θα έχει όλο το χρόνο να παίξει με το αδερφάκι του και να κάνει μαζί του τα πράγματα που δεν προλαβαίνει μες στις καθημερινές. Αυτό του δίνει κίνητρο, δεν το ματαιώνει και έχει κάτι ευχάριστο να περιμένει.

ü Να αξιοποιήσουν δημιουργικά και ουσιαστικά το χρόνο τους μαζί του. Τώρα που το μεγαλύτερο αδερφάκι είναι στο σχολείο, είναι πολύ καλή ευκαιρία οι γονείς να κάνουν πράγματα μαζί του. Για παράδειγμα, μπορούν να παίξουν μαζί του, να πάνε βόλτες στην παιδική χαρά, να ζωγραφίσουν, να κάνουν χειροτεχνίες, να τους βοηθήσει σε ευχάριστες για εκείνο δραστηριότητες όπως για παράδειγμα η μαγειρική (π.χ. να φτιάξετε κέικ ή να πλάσετε κουλουράκια). Οι γονείς είναι σημαντικό να σκεφτούν και να οργανώσουν τον κοινό τους χρόνο με πράγματα που δεν μπορούν να κάνουν μαζί του, όταν είναι και το μεγαλύτερο αδερφάκι του παρόν. Με αυτόν τον τρόπο, θα το κάνουν να νιώσει ξεχωριστό.

ü Ας μην ξεχνάνε οι γονείς να δημιουργούν ευκαιρίες κοινωνικοποίησης για το μικρότερο παιδί τους. Είναι απαραίτητο για την ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, να κάνει νέες φιλίες με παιδάκια της ηλικίας του. Η φυσιολογικά, σταδιακή μείωση της εξάρτησής του από τα μέλη της οικογένειας και η σταδιακή ένταξή του στην ομάδα των συνομηλίκων διαδραματίζει έναν αυξανόμενο ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού και στην κοινωνικοποίησή του. Ας σκεφτούν, λοιπόν, οι γονείς τρόπους… Όπως για παράδειγμα παιδιά φίλων τους, συγγενών, από τη γειτονιά. Είναι σημαντικό να αισθανθεί ότι έχει τους δικούς του φίλους, τη δικιά του παρέα. Άλλωστε και το μεγαλύτερο αδερφάκι του θα δημιουργήσει τις δικές του φιλίες.

ü Να βοηθήσουν στην διαδικασία της διαφοροποίησης των αδερφών και της ανεξαρτητοποίησής τους. Δηλαδή, είναι απαραίτητο να κατανοήσει, ιδιαίτερα το μικρότερο αδερφάκι, ότι δεν χρειάζεται τα πάντα να τα κάνει μαζί με το μεγαλύτερο αδερφάκι του. Για παράδειγμα, μπορεί είτε η μητέρα είτε ο πατέρας να το πάρει να πάνε βόλτα, και ο άλλος γονιός να μένει με το μεγαλύτερο παιδί.

Ωστόσο, ας μην ξεχνάνε οι γονείς ότι το μικρότερο παιδί μπορεί να εκδηλώσει πάλι συναισθήματα θλίψης ή στενοχώριας. Το γεγονός ότι κατά περιόδους, το ξεχνάει και αποσπάται η προσοχή του, δεν σημαίνει ότι δεν του λείπει το μεγαλύτερο αδερφάκι του ή ότι δεν στενοχωριέται. Απλώς, ας έχουν υπόψη τους οι γονείς, ότι αυτό που χρειάζεται το παιδί είναι: