Δυσλεξία Πρακτικός Oδηγός για γονείς και εκπαιδευτικούς
Η σωστή ανάγνωση είναι ένα ουσιώδες εργαλείο για τη εκμάθηση ενός μεγάλου μέρους της σχολικής ύλης που διδάσκετε στο σχολείο. Με μια πάντοτε αυξητική έμφαση στην εκπαίδευση και στη γνώση της ανάγνωσης και της γραφής, όλο και περισσότερα παιδιά και έφηβοι χρειάζονται βοήθεια για να μάθουν να διαβάζουν, να συλλαβίζουν, να εκφράζουν τις σκέψεις τους στο χαρτί και να αποκτήσουν επαρκή γνώση της γραμματικής.
Οι δάσκαλοι είναι ιδιαίτερα συγχυσμένοι από το μαθητή του οποίου η συνεχής αποτυχία φαίνεται να οφείλεται σε αυτό που ίσως μοιάζει με απροσεξία η έλλειψη προσπάθειας.
Αυτά τα παιδιά μπορεί να νιώσουν πολύ διαφορετικά από τους συνομήλικους τους απλά επειδή δυσκολεύονται ν’ ακολουθήσουν απλές οδηγίες οι οποίες για τους άλλους φαίνονται εύκολες. Είναι ευθύνη του δάσκαλου της τάξης να παρέχει μια ατμόσφαιρα κατάλληλη για μάθηση, για όλους τους μαθητές μέσα στην τάξη.
Οι δάσκαλοι πρέπει να αποκτήσουν την ικανότητα αναγνώρισης των προβλημάτων που είναι δυνατό να παρουσιάσει το δυσλεξιικό παιδί μέσα στην τάξη. Με αυτή την ικανότητα μεγάλο μέρος της παρεξήγησης για την συμπεριφορά ενός παιδιού μπορεί ν’ αποφευχθεί.
Μέσα σ’ ένα θετικό και ενθαρρυντικό περιβάλλον ένα δυσλεξικό παιδί θα βιώσει το αίσθημα της επιτυχίας και της προσωπικής αξίας.
Μνήμη
Ιδιαίτερης σημασίας είναι η κατανόηση των προβλημάτων που μπορεί να προκαλέσει η φτωχή ακουστική βραχεία μνήμη, όσον αφορά την διατήρηση της κατανόησης προφορικών πληροφοριών από το δάσκαλο.
Παραδείγματα φτωχής ακουστικής βραχείας μνήμης είναι η δυσκολία στο να θυμάται τους ήχους στις προφορικές οδηγίες για αρκετό χρονικό διάστημα και να τις ταιριάξει σε σειρά με γράμματα για συλλαβισμό. Συχνά, παιδιά με φτωχή ακουστική βραχεία μνήμη δεν μπορούν καν να θυμούνται μια μικρή λίστα με οδηγίες.
Τα ακόλουθα παρέχουν χρήσιμες οδηγίες για δάσκαλους και γονείς.
Μέσα στην τάξη
Είναι χρήσιμη για όλα τα παιδιά στην τάξη η περίληψη της ύλης που πρόκειται να διδαχθεί στο μάθημα. Τελειώνοντας το μάθημα ο δάσκαλος να κάνει μια ανακεφαλαίωση για το τι έχει διδάξει. Μ αυτό τον τρόπο οι πληροφορίες είναι πιθανότερο να πάνε από τη βραχεία μνήμη σε μεγαλύτερη διάρκειας μνήμη.
- Όταν η εργασία για το σπίτι έχει οριστεί, είναι σημαντικό να ελέγχεται ότι το παιδί καταγράφει σωστά τις οδηγίες. Βεβαιωθείτε ότι το παιδί έχει στην κατοχή του αυτά που χρειάζεται.
- Στην μπροστινή σελίδα του βιβλίου, για τις κατ’ οίκον εργασίες, σημειώστε τους αριθμούς τηλεφώνων ορισμένων φίλων τους, έτσι εάν υπάρχει κάποια αμφιβολία να μπορούν να τηλεφωνήσουν και να τις ελέγξουν.
Σε τέτοια περίπτωση αυτό είναι καλύτερο από το να ανησυχούν ή να ξοδεύουν το χρόνο τους κάνοντας λανθασμένη εργασία.
- Βεβαιωθείτε ότι τα μηνύματα και οι καθημερινές δραστηριότητες που γίνονται στην τάξη καταγράφονται, και ποτέ δεν έχουν σταλεί προφορικά.
- Φτιάξτε ένα καθημερινό κατάλογο για το μαθητή για αναφορά κάθε βράδυ. Ενθαρρύνετε τις καλές οργανωτικές δεξιότητες με τη χρήση φακέλων και διαχωριστικών για να έχει εύκολη πρόσβαση στις εργασίες.
- Χωρίστε τα καθήκοντα σε μικρά κομμάτια πληροφοριών που είναι εύκολο να τα θυμούνται.
- Εάν η οπτική μνήμη είναι φτωχή, οι αντίγραφες πρέπει να κρατηθούν σ’ ένα ελάχιστο βαθμό. Οι σημειώσεις ή τα βοηθητικά φυλλάδια είναι πολύ περισσότερο χρήσιμα.
- Καθίστε το παιδί, όσον γίνεται, κοντά στον δάσκαλο έτσι ώστε ο δάσκαλος να είναι διαθέσιμος να βοηθήσει εάν καταστεί αναγκαίο.
Αντιγράφοντας από τον πίνακα
- Χρησιμοποιήστε διαφορετικού χρώματος κιμωλίες για κάθε γραμμή, εάν υπάρχουν πολλές πληροφορίες γραμμένες στον πίνακα, η υπογραμμίστε κάθε δεύτερη γραμμή με διαφορετικού χρώματος κιμωλία.
- Βεβαιωθείτε ότι το γραπτό κείμενο έχει καλά διαστήματα.
- Αφήστε όσα έχετε γράψει στον πίνακα αρκετή ώρα, για να βεβαιωθείτε ότι το παιδί δεν βιάζεται ή ότι η εργασία δεν έχει σβηστεί από τον πίνακα πριν το παιδί τελειώσει την αντιγραφή.
Διάβασμα
- Ένα κατασκευαστικό σχήμα διαβάσματος το οποίο περιλαμβάνει επανάληψη και εισάγει οργανωμένες λέξεις είναι εξαιρετικά σημαντικό. Αυτό επιτρέπει στο παιδί ν’ αναπτύξει αυτοπεποίθηση και αυτό-εκτίμηση όταν διαβάζει.
- Μην ζητάτε από τους μαθητές να διαβάσουν ένα βιβλίο ενός επιπέδου πέραν των τωρινών τους δεξιοτήτων, αυτό αυτομάτως θα τους ακινητοποιήσει.
Η ώθηση είναι πολύ καλύτερη όταν οι απαιτήσεις δεν είναι πολύ ψηλές και το παιδί μπορεί να απολαύσει το βιβλίο. Εάν είναι αναγκασμένο να κοπιάζει για κάθε λέξη θα ξεχάσει το νόημα του τι διαβάζει.
- Αποφύγετε (όπου είναι δυνατό) να υποβάλετε το δυσλεξικό παιδί στη δοκιμασία του να πρέπει «να διαβάσει δυνατά στην τάξη». Φυλάξτε το αυτό για μια ήσυχη ώρα μαζί με το δάσκαλο. Εναλλακτικά δώστε στο παιδί χρόνο για να διαβάσει προεπιλεγμένο υλικό διαβάσματος, να εξασκηθεί στο σπίτι την προηγούμενη μέρα. Αυτό θα εξασφαλίσει ότι το παιδί θα φανεί ικανό να διαβάζει δυνατά μαζί με τα αλλά παιδιά.
- Οφείλουμε να έχουνε διαθέσιμα βιβλία για ομαδικό διάβασμα με ένα ενήλικα, πράγμα το οποίο θα δημιουργήσει ενθουσιασμό και αγάπη για τα βιβλία. Οι κασέτες με ιστορίες μπορούν ν’ αποτελέσουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα για την ψυχαγωγία και τη βελτίωση του λεξιλογίου.
- Να θυμάστε ότι το διάβασμα πρέπει να είναι διασκέδαση.
Ορθογραφία
- Πολλές από τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται για να διδαχθεί ο συλλαβισμός στην τάξη δεν βοηθούν το δυσλεξικό παιδί. Όλοι οι μαθητές μέσα στην τάξη μπορούν να ωφεληθούν από συντακτικές και συστηματικές εκθέσεις σε κανόνες και υποδείγματα που θεμελιώνουν μια γλώσσα.
- Οι κανόνες συλλαβισμού μπορούν να δοθούν σε όλη την τάξη. Οι λέξεις για τα διαγωνίσματα συλλαβισμού για την τάξη είναι συνήθως βασισμένα σε διάφορα θέματα αντί να είναι ομαδοποιημένα για σύνταξη. Εάν υπάρχουν ένα η δυο δυσλεξικά παιδία μέσα στην τάξη, μια μικρή λίστα από λέξεις βασισμένες στην σύνταξη, για το εβδομαδιαίο τους διαγώνισμα συλλαβισμού θα είναι πολύ πιο βοηθητικό αντί τυχαίες λέξεις. Τρεις η τέσσερις ανώμαλες λέξεις μπορούν να συμπεριληφθούν κάθε εβδομάδα, τελικά αυτό ωφελεί στο να αναπτύξουν τις ικανότητες τους στο ελεύθερο γράψιμο.
- Όλα τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται να διορθώνουν τυπογραφικά δοκίμια, πράγμα το οποίο μπορεί να βοηθήσει στην αρχική διόρθωση της ορθογραφίας και του σωστού συλλαβισμού. Οι δυσλεξικοί φαίνονται να είναι ανίκανοι να διορθώσουν την ορθογραφία ή το συλλαβισμό τους αυθόρμητα καθώς γράφουν, όμως μπορούν να εκπαιδευτούν να ψάχνουν για λάθη.
- Μην ξεχνάτε, ο φτωχός συλλαβισμός και η ορθογραφία δεν είναι ένδειξη χαμηλής νοημοσύνης.
Μαθηματικά
- Τα μαθηματικά έχουν τη δική τους γλώσσα και αυτή μπορεί να είναι η ρίζα πολλών προβλημάτων. Ενώ μερικοί δυσλεξικοί μαθητές είναι καλοί στα μαθηματικά, έχει υπολογιστεί ότι γύρω στο 90% των δυσλεξικών παιδιών αντιμετωπίζουν προβλήματα σε τουλάχιστον μερικούς τομείς των μαθηματικών. Γενικά, ορισμένες μαθηματικές ορολογίες χρειάζεται να γίνουν κατανοητές πριν να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν σε υπολογισμούς όπως για παράδειγμα πρόσθεση, άθροισμα, αύξηση και ολικό,(συν, πλην, ίσον κλπ) όλα περιγράφουν μόνο μια μαθηματική διαδικασία.
- Άλλες σχετικές δυσκολίες μπορεί να είναι με οπτικές ή αντιληπτικές δεξιότητες, σύγχυση της κατεύθυνσης, της σειράς, δεξιότητες με λέξεις και μνήμη. Οι δυσλεξικοί μαθητές ίσως παρουσιάσουν ιδιαίτερες δυσκολίες με τομείς των μαθηματικών οι οποίοι απαιτούν πολλά βήματα ή στάδια και απαιτούν ένα βαρύ φορτίο στη βραχεία μνήμη όπως για παράδειγμα μεγάλη διαίρεση η άλγεβρα.
Χρησιμοποιήστε και ενθαρρύνετε τη χρήση της εκτίμησης. Το παιδί οφείλει να διδαχθεί να εφαρμόζει τη συνήθεια του να ελέγχει τις απαντήσεις του ενάντια στην ερώτηση, όταν έχει τελειώσει τον υπολογισμό, όταν για παράδειγμα η ερώτηση είναι πιθανή, αισθητή ή αστεία.
- Όταν χρησιμοποιεί νοητική αριθμητική επιτρέψτε στο δυσλεξικό παιδί να σημειώνει τον αριθμό κλειδί και το κατάλληλο μαθηματικό σύμβολο από την ερώτηση.
- Ενθαρρύνετε τους μαθητές να εκφράζουν με λέξεις και να μιλούν με το δικό τους τρόπο μέσα από κάθε βήμα του προβλήματος. Πολλά παιδιά το βρίσκουν αυτό πολύ βοηθητικό.
- Διδάξτε το μαθητή πως να χρησιμοποιεί το πίνακα πολλαπλασιασμού οπτικά και να τον ενθαρρύνετε να λέει τις σκέψεις του φωναχτά καθώς εργάζεται.
- Ενθαρρύνετε το δυσλεξικό παιδί να χρησιμοποιεί αριθμητική μηχανή. Σιγουρευτείτε ότι καταλαβαίνει πλήρως πως να τη χρησιμοποιεί. Εξασφαλίστε ότι έχει διδαχθεί να υπολογίζει και να ελέγχει τους υπολογισμούς του. Αυτός είναι ένας καλός τρόπος να επαληθεύει την εργασία του.
- Ορίστε λέξεις κλειδιά σ’ ένα σύστημα ευρετηρίου κάρτας ή στο μέσα φύλλο του βιβλίου μαθηματικών του μαθητή ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραπομπή και επανάληψη.
- Κάντε συνεχώς πρόβες το μαθηματικό λεξιλόγιο χρησιμοποιώντας πολλές αισθητήριες μεθόδους.
- Βαλτέ το δεκαδικό σημείο με κόκκινο μελάνι, βοήθα στην οπτική αντίληψη το δυσλεξικό παιδί.
Γραφή
- Αιτίες για φτωχό γραφικό χαρακτήρα σε οποιαδήποτε ηλικία μπορεί να είναι ο φτωχός γραφοκινητικός έλεγχος, η ένταση – άγχος τα κακά σχηματισμένα γράμματα, η ταχύτητα και αλλά. Η χρήση ενός είδους γραμματοσειράς είναι περισσότερο βοηθητική για τα δυσλεξικά παιδία. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να μελετούν τα γραπτά τους και να κάνουν αυτοκριτική. Ενθαρρύνετε τα να αποφασίζουν για τους εαυτούς τους, να βρίσκουν τα λάθη και ποιές βελτιώσεις μπορούν να γίνουν έτσι ώστε να μην δημιουργηθούν προβλήματα με άλλα άτομα που τυχών να παραπονεθούν για το γραφικό τους χαρακτήρα.
- Συζητήστε τα πλεονεκτήματα του καλού γραφικού χαρακτήρα και τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν μέσα στην τάξη. Αναλύστε κοινά λάθη στο γράψιμο γράφοντας μερικές καλά επιλεγμένες λέξεις στον πίνακα, για σχολιασμό στην τάξη.
- Σιγουρευτείτε ότι υπάρχει μια γραμματοσειρά αναρτημένη για αναφορά και είναι διαθέσιμη για να υπηρετήσει σαν ένας σταθερός ενθυμητής της γραμματοσειράς για τα μικρά και τα κεφαλαία γράμματα.
- Εάν η εξάσκηση του γραφικού χαρακτήρα είναι αναγκαία, είναι ουσιώδες να μην χρησιμοποιείτε λέξεις οι οποίες παρουσιάζουν προβλήματα στο δυσλεξικό παιδί, όσον αφορά το νόημα ή τον συλλαβισμό. (π.χ. λέξεις με αφηρημένη έννοια)
- Η καλυτέρευση του γραφικού χαρακτήρα μπορεί να βελτιώσει και την αυτοπεποίθηση, η οποία αντίστοιχα αντανακλά ευνοϊκά στη δουλειά του μαθητή.
Βαθμολόγηση του γραπτού
- Ο έπαινος για την προσπάθεια καθώς και την επιτυχία είναι αναγκαίος.
Αυτός δίνει στο μαθητή μια καλύτερη ευκαιρία να πάρει ένα ισορροπημένο βαθμό. Το δημιουργικό γράψιμο πρέπει να βαθμολογείται στην έκφραση.
- Τα σημειωμένα λάθη συλλαβισμού πρέπει να είναι ανάλογα με το επίπεδο συλλαβισμού του παιδιού. Η βαθμολόγηση πρέπει να γράφεται με μολυβί και να έχει θετικά σχόλια.
- Προσπαθήστε να μην χρησιμοποιείτε κόκκινες πέννες για τη βαθμολόγηση της δουλείας ενός δυσλεξικού παιδιού. Δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο αποκαρδιωτικό για το παιδί από το να του επιστραφεί η δουλεία του καλυμμένη με κόκκινο μελάνι, όταν μάλιστα αυτά έχουν αναπόφευκτα προσπαθήσει περισσότερο από τους συμμαθητές τους για να συμπληρώσουν τη δουλεία που τους ζητήθηκε.
- Απλά ζητάτε από ένα μαθητή να ξαναγράψει ένα μέρος της δουλείας η οποία πρόκειται να επιδειχθεί. Η αντιγραφή σελίδων χωρίς κανένα σκοπό είναι ψυχικά καταστροφική, γιατί συνήθως είδη πολλή προσπάθεια έχει καταβληθεί για το αυθεντικό κομμάτι της εργασίας τους.
Εργασία για το σπίτι
- Μέχρι το τέλος μιας σχολικής ημέρας ένα δυσλεξικό παιδί είναι γενικά πιο κουρασμένο από τους συμμαθητές του επειδή γι’ αυτόν τα πάντα απαιτούν περισσότερη σκέψη και προσπάθεια, τα καθήκοντα διαρκούν περισσότερο και τίποτα δεν είναι εύκολο. Περισσότερα λάθη είναι πιθανόν να γίνουν. Μόνο προκαθορισμένη εργασία για το σπίτι η οποία θα είναι πραγματικά ωφέλιμη πρέπει να δίνετε στο παιδί.
- Στην κατανομή εργασίας για το σπίτι, οι οποίες ίσως να είναι λίγο διαφορετικές ή λιγότερο απαιτητικές, είναι σημαντικό να δίνονται με εχεμύθεια. Η αυτό-εκτίμηση υπονομεύεται γρήγορα εάν ο δάσκαλος υπογραμμίζει τις διαφορές μεταξύ αυτών με δυσκολίες και των συμμαθητών του.
Εντούτοις, οφείλουμε πάντα να θυμόμαστε ότι πολύ περισσότερη προσπάθεια ίσως είναι αναγκαία να καταβληθεί από ένα δυσλεξικό παιδί για να συμπληρώσει το έργο που του ανατέθηκε, παρά από τους συμμαθητές του.
- Ορίστε ένα χρονικό όριο για την εργασία για το σπίτι, συχνά ένα δυσλεξικό παιδί θα χρειαστεί πολύ περισσότερο χρόνο για να παράξει την ίδια δουλεία από ένα άλλο παιδί με καλές δεξιότητες γνώσης ανάγνωσης και γραφής.
Περίληψη
- Η ικανότητα ενός δυσλεξικού παιδιού να καταγράφει σκέψεις και ιδέες θα είναι αρκετά διαφορετική από το επίπεδο πληροφοριών που μπορεί να δώσει το παιδί προφορικά. Για πιο σωστά αποτελέσματα και σωστή αξιολόγηση ο μαθητής πρέπει να είναι ικανός να επιδείξει στο δάσκαλο ότι γνωρίζει την πληροφορία και που βρίσκεται σε κάθε θέμα. Να είστε προετοιμασμένοι να δεχθείτε προφορικές περιγραφές σαν εναλλακτική αξιολόγηση στις γραπτές περιγραφές, εάν αυτό επιτρέπετε και είναι εύκολο.
- Εναλλακτικοί τρόποι εργασίας που μπορούμε να εξετάσουμε είναι:
- Η χρήση υπολογιστών με ορθογράφο για επεξεργασία λέξεων.
- Την ηχογράφηση μαθημάτων τα οποία μπορούν αργότερα να μελετηθούν σε κατοπινό στάδιο.
- Περισσότερος χρόνος οφείλει να δοθεί για την ολοκλήρωση της δουλείας εξαιτίας του επιπλέον χρόνου που χρειάζεται ένα δυσλεξικό παιδί για διάβασμα, για σχεδιασμό, αντιγραφή και διόρθωση της δουλείας του.
- Για ένα δυσλξικό παιδί το αίσθημα του να είσαι «διαφορετικός» μπορεί να οξυνθεί όταν αντιμετωπίζεται με λανθασμένο τρόπο και ίσως να είναι σημαντική η ανάγκη για βοήθεια από «ειδικούς» για τη βελτίωση της γνώσης του στη ανάγνωση και γραφή ή και πιθανώς των μαθηματικών δεξιοτήτων. Κάποιες εξειδικευμένες μέθοδοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν μέσα στην τάξη έτσι ώστε όλα τα παιδιά να μπορούν να ωφεληθούν από αυτές και επιπλέον να μειώσουν το αίσθημα της «διαφορετικότητας».
Συμπέρασμα
- Για να είμαστε ικανοί και έτοιμοι να διδάξουμε, όσο το δυνατόν γίνεται, σύμφωνα με τις εκπαιδευτικές ανάγκες κάθε παιδιού, είναι ουσιώδες να τον/ την δούμε σαν ένα άτομο ολοκληρωμένο με μοναδικές δυνάμεις και αδυναμίες.
- Η κατανόηση των ιδιαίτερων δυσκολιών του μαθητή, και πώς αυτές μπορούν να επηρεάσουν την απόδοση του μαθητή στην τάξη, μπορούν να κάνουν το δάσκαλο ικανό να υιοθετήσει μεθόδους διδασκαλίας και στρατηγικές και να βοηθήσει το δυσλεξικό παιδί να ολοκληρωθεί επιτυχώς μέσα στο περιβάλλον της τάξης.
- Οι δυσλεξικοί έχουν πολλές ικανότητες και παρουσιάζονται δυνατοί στις προφορικές δεξιότητες, αντίληψη και καλή οπτικό νοητική γνώση, στις καλλιτεχνικές ικανότητες κ.α.
- Όλο και περισσότερα δυσλεξικά παιδία θα μπορούσαν να γίνουν ταλαντούχα και χαρισματικά μέλη των σχολείων μας, εάν εργαστούμε όχι μόνο με τους ιδιαίτερους τομείς δυσκολίας τους, αλλά και με τους ιδιαίτερους τομείς δυνατοτήτων τους. Για να το κάνουμε αυτό πρέπει ν’ αφήσουμε τις παλιές απόψεις ότι το δυσλεξικό παιδί πρέπει πρώτα ν’ αποτύχει, με σκοπό να επιτύχει αργότερα. Τα παιδιά αυτά χρειάζονται στήριξη και ενθάρρυνση.
- Αυτά είναι τα παιδιά του μέλλοντος μας και έχουν δικαίωμα να βοηθηθούν και να υποστηριχθούν πριν αναπτύξουν την φοβερή αίσθηση της αποτυχίας, η οποία είναι τόσο ύπουλη.
- Οι δάσκαλοι που σχετίζονται με παιδιά που έχουν δυσλεξία πρέπει να είναι εύκαμπτοι στην προσέγγιση τους έτσι ώστε να μπορούν, όσο το δυνατόν γίνεται, να βρουν τρόπους που ταιριάζουν στο μαθητή, αντί να αναμένουν ότι όλοι οι μαθητές θα μάθουν με τον ίδιο τρόπο.
- Πάνω απ’ όλα, πρέπει να επικρατήσει η κατανόηση απ’ όλους οι οποίοι τους διδάσκουν, ότι ίσως έχουν αρκετά ταλέντα και δεξιότητες. Οι ικανότητες τους δεν πρέπει να μετρούνται καθαρά στη βάση των δυσκολιών τους, αλλά στην απόκτηση των δεξιοτήτων όσον αφορά τη γνώση της ανάγνωσης και της γραφής. Τα δυσλεξικά παιδία, όπως όλα τα παιδιά, ευημερούν στην πρόκληση και στην επιτυχία.
