Ελπιδοφόρα μηνύματα για την αντιμετώπιση των μυοσκελετικών κακοηθειών, που αποτελούν περίπου το 5% όλων των καρκίνων, δίνει με συνέντευξη του ο Καθηγητής και Διευθυντής Α’ Ορθοπεδικής Κλινικής ΕΚΠΑ Παναγιώτης Παπαγγελόπουλος.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, ενώ πριν από μερικές δεκαετίες η ένδειξη για χειρουργική θεραπεία σε τέτοιες περιπτώσεις ήταν κατά πλειοψηφία ο ακρωτηριασμός, σήμερα σε ποσοστό 90% και πάνω, γίνεται διάσωση των μελών και ο κόσμος αφενός δεν ακρωτηριάζεται, αφετέρου έχει πολύ καλή πρόγνωση.

 

Για τα παιδιά που έχουν την ιδιαιτερότητα της συνεχούς ανάπτυξης του σκελετού, ο κ. Παπαγγελόπουλος αναφέρει ότι πλέον υπάρχουν μεταλλικές προθέσεις, στις οποίες ο χειρουργός με τηλεχειριστήριο μπορεί να δώσει αύξηση μήκους χιλιοστό-χιλιοστό κάθε μέρα, κι έτσι να διασωθεί το μέλος.

 

Σχετικά με τους ασθενείς που παρουσιάζουν μεταστάσεις στα οστά και παλαιότερα είχαν κακή πρόγνωση, πλέον λόγω των νέων θεραπειών, αλλά και λόγω της κατανόησης του μηχανισμού της καρκινικής βλάβης, έχει αναστραφεί πλήρως αυτή η θεώρηση, όπως τονίζει ο καθηγητής, και αυτοί οι ασθενείς ζουν πάρα πολλά χρόνια με τις οστικές μεταστάσεις.

 

Όσον αφορά τις κλινικές μελέτες στην Α’ Ορθοπεδική Κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου «Αττικόν» που διευθύνει ο κ. Παπαγγελόπουλος, τα αντικείμενα αιχμής αυτόν τον καιρό είναι οι καινούργιες προθέσεις, οι οποίες έχουν την δυνατότητα να έχουν αντιμικροβιακή κάλυψη, προκειμένου να υπάρχουν και λιγότερες λοιμώξεις, αλλά και προθέσεις που φτιάχνονται στα μέτρα του κάθε ασθενούς με την βοήθεια τρισδιάστατων εκτυπωτών.

 

«Όλη αυτή η δουλειά είναι μια συλλογική δουλειά που γίνεται στο Αττικό Νοσοκομείο τα τελευταία 15 χρόνια και το ερευνητικό και κλινικό μας έργο έχει βγει προς τα έξω με αντίστοιχες δημοσιεύσεις κι αναφορές κι έχει κριθεί και αναγνωριστεί διεθνώς», τονίζει ο κ. Παπαγγελόπουλος.

 

Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε στο Πρακτορείο Fm και στην Τάνια Μαντουβάλου ο διευθυντής της Α’ Ορθοπαιδικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου «Αττικόν», καθηγητής Παναγιώτης Παπαγγελόπουλος.

 

Τι νεότερο έχουμε στην αντιμετώπιση των μυοσκελετικών κακοηθειών;

Τα τελευταία 20 χρόνια έχουμε νεότερες εξελίξεις στην αντιμετώπιση νεοπλασιών του μυοσκελετικού συστήματος. Δηλαδή στους όγκους των οστών και των μαλακών μορίων. Κι αυτό βέβαια είναι αποτέλεσμα της εξέλιξης στον τομέα της διάγνωσης με τις εφαρμογές νέων τεχνολογιών, αλλά επίσης είναι αποτέλεσμα ανάπτυξης σε τομείς που αφορούν στις χημειοθεραπείες και στην ακτινοθεραπεία. Παράλληλα έχουμε πολλές εξελίξεις στον τομέα της χειρουργικής, γιατί πολλές από αυτές τις παθήσεις αντιμετωπίζονται χειρουργικά με νεότερες προσπελάσεις, έχουμε δυνατότητες για χρήση υλικών για αποκατάσταση των ελλειμμάτων που δημιουργούνται με την αφαίρεση αυτών των όγκων κλπ.

 

Σε τι συχνότητα γίνονται σήμερα ακρωτηριασμοί σε σχέση με το παρελθόν;

Καταρχάς ο ακρωτηριασμός, όταν έχει ένδειξη, αποτελεί και αυτός μία θεραπευτική πράξη. Με όλες όμως αυτές τις εξελίξεις που σας ανέφερα, τα τελευταία χρόνια αναστράφηκε δραματικά η αναλογία μεταξύ των ακρωτηριασμών των άκρων και της διάσωσης των άκρων. Έτσι λοιπόν, ενώ πριν από δύο ή τρεις δεκαετίες η χειρουργική θεραπεία ήταν κατά πλειοψηφία ο ακρωτηριασμός για τέτοιες κακοήθειες, σήμερα σε ένα ποσοστό 90% και πάνω, μπορούμε πια να κάνουμε διάσωση των μελών και να μην ακρωτηριάζουμε. Κι όχι μόνο αυτό. Η πρόγνωση πλέον είναι πάρα πολύ καλή για αυτούς τους ασθενείς και μάλιστα για ορισμένα σαρκώματα επιτυγχάνεται πλήρης ίαση.

 

Στα παιδιά πως αντιμετωπίζονται τέτοια περιστατικά;

Πολλές από αυτές τις κακοήθειες, και μιλάμε για πρωτοπαθείς κακοήθειες, όπως είναι πχ το οστεοσάρκωμα, εμφανίζονται σε νεαρές ηλικίες. Και σε ένα παιδί υπάρχει η ιδιαιτερότητα, ότι είναι ένας αναπτυσσόμενος σκελετός, άρα οποιαδήποτε θεραπευτική παρέμβαση, με την έννοια της αφαίρεσης ενός όγκου και την προσπάθεια αποκατάστασης του άκρου ώστε να είναι λειτουργικό, πρέπει να γίνει λαμβάνοντας υπόψη ότι το παιδί είναι ένας αυξανόμενος σκελετός.

Στον τομέα αυτό είχαμε σημαντικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια, που αφορούν σε διάφορες μεθόδους της μικροχειρουργικής, με τη χρήση μεταφερόμενων κρημνών, όπως μεταφερόμενης περόνης, που αντικαθιστά τμήμα του οστού που έχουμε αφαιρέσει.

Επίσης μεγάλες εξελίξεις έχουμε και στον τομέα των μεταλλικών προθέσεων. Πλέον υπάρχουν προθέσεις, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να αυξάνονται σε μήκος. Κι ενώ αυτό παλιά γινόταν με επαναλαμβανόμενες επεμβάσεις, τώρα πια έχουμε τέτοιες προθέσεις, που διαθέτουν ειδικούς μηχανισμούς, ειδικά μικροτσίπ, που με εξωτερική παρέμβαση, δηλαδή μέσω ενός τηλεχειριστηρίου ο χειρουργός μπορεί να δώσει αύξηση στο μέλος χιλιοστό-χιλιοστό κάθε μέρα, κι έτσι να αντιμετωπιστεί και αυτό το ζήτημα. Άρα πλέον μπορούμε να κάνουμε διασώσεις μελών και στα παιδιά.

 

Ακούγεται λίγο διαστημικό όλο αυτό. Το εφαρμόζετε στην κλινική σας;

Ναι το εφαρμόζουμε.

 

Αυτές οι προθέσεις αφαιρούνται όταν ολοκληρωθεί η ανάπτυξη των παιδιών;

Οι αυξανόμενες προθέσεις αφού δώσουν πλέον το μήκος και το παιδί γίνει ενήλικας, εάν μεν δεν δημιουργούν κάποιο πρόβλημα χαλάρωσης (δηλαδή να ξεκολλήσει η πρόθεση) μπορούν να παραμείνουν. Αλλιώς όταν το παιδί ενηλικιωθεί στα 18-20, μπορεί να γίνει αντικατάσταση τμήματος αυτής της πρόθεσης, δηλαδή αντικατάσταση του μηχανισμού, με μία πρόθεση μεταλλική, σαν αυτή που βάζουμε στα ενήλικα άτομα.

 

Τι έχει αλλάξει για τους ασθενείς με μεταστάσεις στα οστά;

Η μεταστατική νόσος είναι μία άλλη οντότητα, ξέχωρη από τις πρωτοπαθείς. Αφορά στις μεταστάσεις ορισμένων πρωτοπαθών καρκίνων στα οστά ή την παρουσία αιματολογικών νόσων, όπως είναι το μυέλωμα ή το λέμφωμα. Παλαιότερα αν κάποιος είχε μεταστάσεις στα οστά, θεωρείτο ότι ήταν πολύ προχωρημένο το στάδιο της νόσου και η πρόγνωση ήταν πολύ φτωχή. Αυτό έχει αλλάξει, διότι πλέον ασθενείς με καρκίνο, πχ μαστού, προστάτη, νεφρού, έχουν πάρα πολύ καλύτερη πρόγνωση απ ότι παλιά. Αυτοί οι ασθενείς θα ζήσουν για πάρα πολλά χρόνια και σε αυτό συνετέλεσαν τα καινούργια φάρμακα, οι καινούργιες στοχευμένες θεραπείες, καθώς επίσης και το γεγονός ότι μπορέσαμε και καταλάβαμε την παθοφυσιολογία. Δηλαδή καταλάβαμε τι δημιουργεί την οστεόλυση, την βλάβη του οστού.

Ξέρουμε πλέον ότι αυτή η οστεόλυση είναι αποτέλεσμα των οστεοκλαστών. Δηλαδή φυσιολογικών κυττάρων του οργανισμού, που προκαλούν και την οστεοπόρωση. Έτσι βρήκαμε φαρμακευτικές αγωγές που μπορούν και ανταγωνίζονται τους οστεοκλάστες και με τον ίδιο μηχανισμό που δίνουμε φάρμακα για την οστεοπόρωση, ίδια φάρμακα αλλά σε μεγαλύτερες δόσεις, δίνουμε σε άτομα που έχουν μεταστάσεις. Και είτε προλαμβάνονται οι μεταστάσεις, είτε θεραπεύεται το πρόβλημα.

Υπάρχουν όμως και βλάβες οι οποίες είναι μεγάλες και κινδυνεύουν τα οστά να σπάσουν. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο ορθοπεδικός πλέον προληπτικά σταθεροποιεί το κόκαλο, και δίνει ποιότητα ζωής στον ασθενή. Παλιά όταν υπήρχαν μεταστάσεις στα οστά θεωρούσαμε ότι πολλοί από αυτούς τους ασθενείς θα ζήσουν μόνο μερικούς μήνες, τώρα αυτό έχει πλήρως αναστραφεί και πάρα πολλοί από αυτούς τους ασθενείς πλέον ζουν χρόνια με τις οστικές μεταστάσεις.

 

Είστε διευθυντής της Α’ Ορθοπεδικής Κλινικής του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου «Αττικόν». Τι κάνετε σε ερευνητικό επίπεδο αυτή τη στιγμή στην κλινική σας;

Στην κλινική μας δουλεύουμε και σε βασική έρευνα και σε κλινική έρευνα. Όσον αφορά τη βασική έρευνα, εκπονούνται διάφορες διατριβές συναδέλφων, κυρίως σε πειραματικό επίπεδο, δηλαδή με πειραματόζωα, εφαρμογές καινούργιων φαρμάκων σε μοντέλα οστεοσαρκώματος.

Σε κλινικό επίπεδο όμως, αυτό που μελετάμε είναι καινούργιες προθέσεις, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να έχουν αντιμικροβιακή κάλυψη, για να έχουμε λιγότερες λοιμώξεις.

Επίσης έχουμε καινούργιες προθέσεις custom made, δηλαδή μόνο για τον συγκεκριμένο ασθενή, οι οποίες για να δημιουργηθούν, μας βοηθάει πάρα πολύ η καινούργια τρισδιάστατη τεχνολογία. Έτσι έχουμε εκτυπώσεις μεγαπροθέσεων, εκτυπώσεις αντιγράφων των οστών, κι εκεί που παλαιότερα δεν ξέραμε πώς θα μπορέσουμε να αντικαταστήσουμε ένα οστό μετά την αφαίρεση του για ένα όγκο, πλέον έχουμε τη δυνατότητα να δίνουμε λύσεις, χωρίς να ακρωτηριάζουμε τα άκρα, και παράλληλα αυτές οι λύσεις να είναι λειτουργικές, με πολύ καλή ποιότητα ζωής για τον ασθενή.

Όλη αυτή η δουλειά είναι μια συλλογική δουλειά που γίνεται αυτή τη στιγμή στο «Αττικό Νοσοκομείο» τα τελευταία 15 χρόνια, και το ερευνητικό και κλινικό μας έργο έχει βγει προς τα έξω με αντίστοιχες δημοσιεύσεις κι αναφορές, κι έχει κριθεί και αναγνωριστεί διεθνώς.

 

* Ο κ. Παπαγγελόπουλος είναι επίσης αντιπρόεδρος (και από τον Ιανουάριο του 2019 πρόεδρος) της Παγκόσμιας Εταιρείας Μυοσκελετικής Ογκολογίας και Διάσωσης Μελών, καθώς και αντιπρόεδρος (και από τον Ιανουάριο 2019 πρόεδρος) της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματολογίας.