«Καμπανάκι κινδύνου» χτυπούν προς την Πολιτεία πολλοί συναρμόδιοι φορείς για την κατάσταση που αντιμετωπίζουν στη χώρα μας νεογνά και μωρά εγκαταλελειμμένα σε νοσοκομεία, παιδιά κακοποιημένα ή παρατημένα από γονείς που αδυνατούν να τα μεγαλώσουν λόγω οικονομικής ανέχειας ή προσωπικών προβλημάτων (εθισμού σε ναρκωτικά, αλκοόλ κ.λπ.), ασυνόδευτοι ανήλικοι (πρόσφυγες, μετανάστες) που διαβιούν σε αστυνομικά κρατητήρια υπό συνθήκες εγκλεισμού, αντί σε ειδικούς ξενώνες φιλοξενίας υπό καθεστώς ελευθερίας.
Εισαγγελείς, ανεξάρτητες Αρχές, φορείς υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των παιδιών, ΜΚΟ αλλά και διεθνείς οργανισμοί παρεμβαίνουν για να εξασφαλιστούν καλύτερες συνθήκες γι’ αυτά «τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού», που μοιάζει να είναι και τα μεγαλύτερα θύματα της οικονομικής και αξιακής κρίσης των ημερών μας.
Τα νοσοκομεία
Το ζήτημα δεν είναι καινούργιο, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς όλο και μεγαλύτερος αριθμός νεογνών και μωρών παραμένουν στα μαιευτήρια-νοσοκομεία, αντί για 4-5 μέρες, επί πολλούς μήνες, μολονότι δεν αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υγείας, αλλά επειδή τα άφησαν οι γονείς τους, αδυνατώντας να τα μεγαλώσουν.
Αλλες μητέρες αναγκάζονται να τα εγκαταλείψουν γιατί δεν έχουν τα μέσα να τα μεγαλώσουν, άλλες γιατί είναι άστεγες, πρόσφυγες, μετανάστριες, άλλες γιατί έχουν τον σύζυγό τους στη φυλακή, γιατί είναι ναρκομανείς, αλκοολικές ή αντιμετωπίζουν ψυχολογικά ή ψυχιατρικά προβλήματα κ.λπ.
Σε τέτοιες περιπτώσεις η αρμόδια κοινωνική υπηρεσία, σε συνεργασία με τις εισαγγελικές Αρχές, αρνείται να τα δώσει στους γονείς, όταν είναι φανερό ότι δεν θα μεγαλώσουν σε σωστό οικογενειακό περιβάλλον, και έτσι τα παιδιά αυτά μένουν επί 5-8 μήνες ή και περισσότερο, μέχρι να βρεθεί κατάλληλος χώρος σε ίδρυμα.
Σχετικές αναφορές ιατρικού προσωπικού αποτυπώνουν με ανάγλυφο τρόπο το πρόβλημα των νοσοκομείων (όπως το «ΓΝ Ελενα», το «ΓΝ Αλεξάνδρα» κ.λπ.) και ιδίως των παιδιών, καθώς η παραμονή τους εκεί για κοινωνικούς λόγους, και όχι λόγους υγείας (ύστερα από παρέμβαση κοινωνικών υπηρεσιών, με εισαγγελικές διατάξεις κ.λπ.) αποτελεί μια μορφή συστημικής κακοποίησής τους.
Οι αρμόδιοι επιστημονικοί φορείς προειδοποιούν ότι, σύμφωνα με σχετικές μελέτες, η νοσοκομειακή φροντίδα αντί της οικογενειακής μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχοσωματική τους ανάπτυξη, στην κοινωνικοποίηση, καθώς και στη δημιουργία προσωπικότητας με αυτοεκτίμηση. Στους χώρους αυτούς που προσφέρονται μόνο για νεογνά τα παιδιά αυτά ….
αδυνατούν να κοιμηθούν ήρεμα, ενώ όσο περνά ο καιρός γίνεται πιο φανερό ότι αναζητούν αγκαλιές και χέρια να τα αγγίζουν και συνεπώς είναι πιο αισθητή η απουσία του φυσικού γονέα, με αποτέλεσμα να γκρινιάζουν συνέχεια, αφού είναι αδύνατο να έχουν και συνεχή φροντίδα και παρακολούθηση σε υποστελεχωμένες μονάδες, όπου το προσωπικό δεν επαρκεί ούτε για τον φυσιολογικό τους έργο.
Πολλές φορές δεν υπάρχει καν κρεβατάκι κατάλληλων διαστάσεων για να τα φιλοξενήσει, αφού είναι πολύ μεγαλύτερα των νεογνών, ενώ υπάρχουν ελλείψεις και σε απαραίτητα υλικά, για τα οποία συχνά συνδράμουν άλλες λεχώνες που τα λυπούνται, προσφέροντας γάλα, πάνες, ρουχαλάκια κ.λπ.
Μπροστά στην αδιέξοδη αυτή κατάσταση για αρκετά νοσοκομεία της χώρας αλλά και στους κινδύνους για τα παιδιά, οι εισαγγελικές Αρχές ανά την επικράτεια κινητοποιούνται προκειμένου να εξεταστεί αν μπορούν τα βρέφη να δοθούν στους γονείς τους και σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό γιατί παραβαίνουν τα καθήκοντά τους, τότε θα εξεταστεί η περίπτωση να καταλήξουν σε ανάδοχες οικογένειες για καλύτερη φροντίδα.
ΑσυνόδευταΟσον αφορά τα ασυνόδευτα παιδιά (πέρυσι μπήκαν 2.248 στη χώρα μας, ενώ το α’ εξάμηνο του 2016 μπήκαν 1.150), διεθνείς φορείς, ΜΚΟ κ.λπ. καταγγέλλουν ότι πολλά στερούνται την ελευθερία τους μέσα από τη λεγόμενη «προστατευτική κράτηση ή επιτήρησή» τους, η οποία όμως απαγορεύεται από διεθνείς συμβάσεις.
Για το ζήτημα σημειώνονται αλλεπάλληλες παρεμβάσεις των εισαγγελικών Αρχών (και της ΕΕΔΑ), που τονίζουν στις αρμόδιες Αρχές ότι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πρέπει να φιλοξενούνται σε κατάλληλους ξενώνες και ασφαλείς χώρους, ενώ πρέπει να αποφεύγεται οπωσδήποτε η διαμονή τους σε αστυνομικά κρατητήρια, σε προαναχωρησιακά κέντρα κ.λπ.
ΣΕ ΚΡΑΤΙΚΟ ΦΟΡΕΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ
18 κάμερες καλύπτουν τα κενά σε 24ωρη βάση
ΗΗ ΕΕΔΑ στην έκθεσή της υπογραμμίζει ότι «πρέπει να εκλείψει άμεσα η πρακτική της εισαγωγής και παραμονής παιδιών και ιδίως βρεφών που δεν χρήζουν νοσηλείας, σε παιδιατρικές ή παιδοψυχολογικές κλινικές νοσοκομείων, με εντολή εισαγγελική για λόγους κοινωνικούς ή λόγω εγκατάλειψης, εξαιτίας της απουσίας δομών άμεσης υποδοχής».
Αντίστοιχα -τονίζει- «πρέπει να εκλείψει η διά βίου εισαγωγή παιδιών με αναπηρίες σε ιδρύματα-άσυλα, όπως και να σταματήσει η ιδρυματική φιλοξενία βρεφών και νηπίων, όπως επιτάσσει από ετών η σχετική παγκόσμια κατευθυντήρια οδηγία του ΟΗΕ». Παράλληλα επισημαίνει για τα παιδιά που εγκαταλείπονται ή απομακρύνονται αναγκαστικά από το οικογενειακό περιβάλλον ότι η Πολιτεία οφείλει να ρυθμίζει άμεσα την τοποθέτησή τους σε ανάδοχη οικογένεια ή σε ειδική δομή επείγουσας φιλοξενίας μέχρι την οριστική λήψη απόφασης για την επιμέλεια και τη φροντίδα τους. Αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι κρατικός φορέας προστασίας ανηλίκων στην Αττική, αντιμετωπίζοντας τεράστια προβλήματα υποστελέχωσης των υπηρεσιών του, για να πετύχει την ασφαλή επιτήρηση των παιδιών στους μεγάλους χώρους των εγκαταστάσεών του, αναγκάστηκε να τοποθετήσει 18 κάμερες παρακολούθησης σε 24ωρη βάση.
«Ναι» στις κάμερες
Το θέμα έφτασε στην Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, που πάντα αρνούνταν την εγκατάσταση καμερών σε σχολεία, φροντιστήρια, παιδικές χαρές, κ.λπ., ιδίως σε ώρες λειτουργίας τους, θεωρώντας ότι θα προκύψουν αρνητικές συνέπειες για τα παιδιά και θα περιοριστεί η έννοια της ελευθερίας τους, εφόσον πιστέψουν από μικρή ηλικία ότι είναι φυσιολογικό να παρακολουθούνται μέσω καμερών.
Ωστόσο, η Αρχή αποφάσισε κατ’ εξαίρεση να επιτρέψει τις κάμερες για ένα έτος, αφού επιβεβαιώθηκε ότι πρόκειται για «εξαιρετικά υποστελεχωμένη υπηρεσία, που αντί για “ειδικούς παιδαγωγούς” διαθέτει σωφρονιστικούς υπαλλήλους, στην πλειονότητά τους άνδρες, γεγονός που έχει ως συνέπεια κινδύνους για τα παιδιά και κυρίως τις έφηβες», όπως τονίζεται σε σχετικό έγγραφο. Αναφέρεται επίσης ότι η ανάγκη βιντεοεπιτήρησης προκύπτει και από το ότι, λόγω της έλλειψης ειδικού προσωπικού, προσφέρουν υπηρεσίες και εθελοντές σε θέματα υγείας, εκπαίδευσης, ψυχαγωγίας κ.λπ., ενώ έτσι εξασφαλίζονται η ασφαλής μεταχείριση των ανηλίκων από τους υπαλλήλους, η αποτροπή τυχόν δυσφήμησης του φορέα και κάθε είδους δολιοφθοράς.
Παρά τις ενστάσεις εργαζομένων για απαγόρευση βιντεο επιτήρησης, η Αρχή ξεπέρασε τις επιφυλάξεις της, ύστερα από τους ισχυρισμούς του φορέα ότι υπάρχουν εξαιρετικά μεγάλοι κίνδυνοι για την ασφάλεια των ανηλίκων, καθώς αναφέρθηκαν περιστατικά κακής ή ανάρμοστης συμπεριφοράς υπαλλήλων προς τα παιδιά, άσκηση πειθαρχικής δίωξης εναντίον τους αλλά και περιστατικά ελλιπούς παρακολούθησης των παιδιών, ανάμεσα στα οποία υπάρχουν και ανήλικοι με απόλυτη ανάγκη υποστήριξης από εξειδικευμένο προσωπικό, λόγω συναισθηματικών, γνωστικών και κοινωνικών δυσκολιών.
Η Αρχή έκρινε ότι η υπόθεση χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση, αφού στους χώρους διαμένουν ανήλικα παιδιά, κατόπιν δικαστικής απόφασης (ως κακοποιημένα, εγκαταλελειμμένα από γονείς ναρκομανείς, κρατούμενους κ.λπ.), ενώ προκύπτουν εγγενείς κίνδυνοι, λόγω της διαμόρφωσης των χώρων, της υποστελέχωσης (υπηρετεί ο μισός αριθμός των αναγκαίων υπαλλήλων και είναι όλοι αποσπασμένοι από τις φυλακές με προφανώς διαφορετικές παραστάσεις, γνώσεις και εμπειρίες από αυτές που χρειάζονται για παιδιά).
Παράλληλα δέχθηκε ότι η εξαιρετικά ανεπαρκής αυτή στελέχωση, ποσοτικά και ποιοτικά, δεν επιτρέπει στην Πολιτεία να παρέχει τη φροντίδα που οφείλει σε ανηλίκους, των οποίων έχει αναλάβει την επιμέλεια. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την πραγματικότητα, επεσήμανε ότι οι κάμερες διευκολύνουν μεν την προστασία της σωματικής και ψυχικής υγείας των ανηλίκων, με την απομακρυσμένη παρακολούθησή τους στους εκτεταμένους χώρους, χωρίς όμως και να τη διασφαλίζουν.
ΠΑΡΤΕ ΜΕΤΡΑ ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΣ
Η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων καλεί την Πολιτεία να πάρει το ταχύτερο τα ενδεικνυόμενα μέτρα (προσλήψεις επαρκούς και ειδικευμένου προσωπικού κ.λπ.), απευθυνόμενη στα συναρμόδια υπουργεία και στον Συνήγορο του Παιδιού.
