Την εμπιστοσύνη τους στο χάνουν όλο και περισσότεροι χρήστες του έπειτα από το σκάνδαλο που έχει ξεσπάσει με τη διαρροή προσωπικών δεδομένων 50 εκατομμυρίων χρηστών. Μάλιστα, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις σε ΗΠΑ και Γερμανία τα ποσοστά των ανθρώπων που δεν εμπιστεύονται πλέον το facebook ξεπερνούν το 50%.

Άνθρωποι κάθε ηλικίας που διατηρούν λογαριασμούς στο facebook μίλησαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ απαντώντας στο δίλημμα κατάργησης ή όχι των λογαριασμών τους στο συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.

Η Μαριάννα, η Ανδριάνα και η Ελένη, απόφοιτοι του τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης είναι χρήστες του facebook εδώ και πολλά χρόνια. Συζητώντας μαζί τους εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι γνωρίζουν από την πρώτη κιόλας μέρα ενεργοποίησης του προφίλ τους τόσο το μέγεθος της έκθεσης όσο και τους κινδύνους που διατρέχουν τα προσωπικά τους δεδομένα.

«Οι διαστάσεις της διαρροής και της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων είναι τρομακτικές. Η χρήση του μέσου με προβληματίζει αλλά δεν νομίζω πως θα κατάφερνα να καταργήσω το λογαριασμό μου στο facebook. Είναι τέτοια η εξάρτηση που ακόμα και μια τέτοια τρομακτική προοπτική είναι τόσο δύσκολη να σου επιβάλλει την κατάργηση. Οπότε αν και θα σκεφτόμουν την απενεργοποίηση δε θα το έκανα στο τέλος», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μαριάννα.

Από την πλευρά της η Ανδριάνα υποστηρίζει ότι «το facebook αποτελεί ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης που δημιουργεί έναν προσωπικό “φάκελο” για τον εκάστοτε χρήστη, εμφανίζει διαφημίσεις ανάλογα με τις προτιμήσεις του και γνωρίζει τα πάντα για τη ζωή του. Ακόμα και με ένα google search, γνωρίζουμε ότι “αποθηκεύονται” οι προτιμήσεις μας, οι σκέψεις, οι ανησυχίες μας. Από την στιγμή που αποκτήσεις πρόσβαση στο internet και ένα smartphone, όλα τα προσωπικά σου δεδομένα είναι εκτεθειμένα. Παρόλα αυτά, δεν θα καταργούσα τον λογαριασμό μου στο facebook, καθώς πιστεύω ότι μου προσφέρει άμεση πληροφόρηση και αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για την δουλειά και την καθημερινότητά μου».

Για την Ελένη, η διαρροή προσωπικών δεδομένων δεν είναι κάτι που δεν το γνώριζε και δεν της προκαλεί την οποιαδήποτε έκπληξη. «Με την ίδια λογική εκατοντάδες εταιρείες ανά τον κόσμο υποκλέπτουν τα δεδομένα χρηστών με σκοπό τον ορισμό των τάσεων στη διαφήμιση. Το διαδίκτυο είναι ένας χώρος στον οποίο οφείλουμε να κινούμαστε με προσοχή. Φυσικά και με ανησυχεί το γεγονός αν και έχω μειώσει αισθητά τη χρήση του Facebook. Προσπαθώ να μην στέλνω ούτε να κοινοποιώ προσωπικό υλικό. Το ζήτημα είναι αν εμείς από δω και πέρα προσφέρουμε τα προσωπικά μας στοιχεία αφειδώς ή θα προσπαθήσουμε να περισώσουμε ό,τι μπορούμε».

Από την πλευρά του ο Χάρης σημειώνει ότι «από τη στιγμή που δέχεσαι να κάνεις εγγραφή στο facebook αποδεχόμενος την πολιτική απορρήτου (που κατά καιρούς αλλάζει) συνυπογράφεις ότι δεν είσαι κύριος των προσωπικών σου δεδομένων (private data). Από τις φωτογραφίες που ανεβάζουμε, οπού ουσιαστικά παρέχουμε στο Facebook την άδεια να έχει πρόσβαση/διαχείριση αυτών, μέχρι και τις κοινοποιήσεις-likes που πραγματοποιούμε, βοηθάμε να μεγαλώσουν τα data στη βάση δεδομένων του. Η διαγραφή του λογαριασμού/της φωτογραφίας/μιας δημοσίευσης δεν συνεπάγεται και διαγραφή του δεδομένου. Και μετά τη διαγραφή όλα τα data παραμένουν προσπελάσιμα».

Ακόμη, «όταν το 2004 ξεκίνησε το facebook σαν μέσω κοινωνικής δικτύωσης, ήταν το μοναδικό που ζητούσε στην εγγραφή πραγματικό όνομα και επίθετο και όχι ψευδώνυμο. Το μέγεθος της απήχησης στο κοινό αλλά και ο χρόνος που περνάει ο καθένας μας μέσα σε αυτό έχει εξελίξει το facebook σε μηχανή καταγραφής προσωπικών δεδομένων. Κάνοντας χρήση του facebook, νιώθω το ίδιο εκτεθειμένος όπως όταν ανοίγω το gps στο κινητό και η google συλλέγει δεδομένα από το στίγμα μου», προσθέτει ο Χάρης.

Η Λίνα, διατηρούσε λογαριασμό στο facebook από το 2012 ωστόσο τους τελευταίους δύο μήνες απενεργοποίησε το λογαριασμό της, με αφορμή ένα σεμινάριο digital marketing που παρακολούθησε εκείνη την περίοδο. «Αναλύοντας τις μεθόδους στόχευσης κοινού, συνειδητοποίησα πως το facebook προσφέρει μια ψευδαίσθηση ιδιωτικότητας, με τη δυνατότητα να επιλέγεις τον κύκλο των διαδικτυακών σου φίλων. Ουσιαστικά χρησιμοποιεί για διαφημιστικούς σκοπούς προσωπικά στοιχεία τα οποία οικειοθελώς εκθέτουμε με τη διάθεση διαμόρφωσης μιας προσωπικής σελίδας που αντικατοπτρίζει την προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντά μας. Οι χρήστες μετατρέπονται σε ένα δείκτη στατιστικής ή ένα ποσοστό επισκεψιμότητας. Είναι λογικό βέβαια, καθώς από επιχειρηματική σκοπιά, όταν μια υπηρεσία σου προσφέρεται δωρεάν, κάτι πρέπει να πάρει ως αντάλλαγμα από τον κάθε χρήστη».

Και συνεχίζει: «Σαφώς δεν ακολουθεί μόνο το facebook αυτήν την τακτική άντλησης προσωπικών δεδομένων. Η ίδια μέθοδος χρησιμοποιείται από κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης ή μηχανή αναζήτησης. Πόσες φορές έχεις αναζητήσει στο google κάποιο προϊόν και λίγες ώρες αργότερα εμφανίστηκε παρόμοια διαφήμιση σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης; Είναι αδύνατο να προστατέψεις ολοκληρωτικά τα προσωπικά σου δεδομένα στο διαδικτυακό κόσμο, επέλεξα όμως να μειώσω την έκθεση προσωπικών μου στοιχείων σε ένα βαθμό. Υπήρχε ο κόσμος πριν το facebook και θα εξακολουθήσει να υπάρχει και έξω από αυτό».

Το κύμα των αντιδράσεων που έχουν ξεσπάσει δεν έχει περιοριστεί μόνο σε σχόλια κι αναλύσεις σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ήδη από τις πρώτες αποκαλύψεις ξεκίνησε ένα άτυπο κίνημα με το hashtag #deletefacebook, που συστήνει στους χρήστες να διαγράψουν το προφίλ τους από το δημοφιλέστερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Ακόμη κι ο ιδρυτής της Whatsapp, Μπράιν Άκτον, έγραψε στον λογαριασμό του στο twitter ότι ήρθε η ώρα να διαγράψουμε το facebook με αποτέλεσμα η ανάρτησή του (το tweet του)να μοιραστεί περισσότερες από 4.000 φορές. Το ερώτημα λοιπόν που θα απαντηθεί με το πέρασμα του χρόνου είναι αν τελικά το facebook του Μαρκ Ζάκεμπεργκ θα καταφέρει να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη των χρηστών του ή αν θα χάσει ακόμη και τους πιο φανατικούς οπαδούς του.