Νέα τροπή έλαβε το «θρίλερ» της διάσωσης της Monte dei Paschi di Siena, μετά τη διαπίστωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ότι η χρηματοοικονομική θέση της αρχαιότερης -και προβληματικότερης- τράπεζας της Ευρώπης έχει επιδεινωθεί το τελευταίο διάστημα.

Μόλις η διοίκηση της MPS ενημέρωσε επισήμως την ΕΚΤ ότι η προσπάθειά της να αντλήσει τα 5 δισ. ευρώ (που θα έκλειναν την «κεφαλαιακή τρύπα» που έδειξαν τα stress tests του περασμένου Ιουλίου στην τράπεζα) από τον ιδιωτικό τομέα απέτυχε, ζητώντας την έγκριση της Φρανκφούρτης για «προληπτική ανακεφαλαιοποίησή» της από το ιταλικό δημόσιο, η ΕΚΤ απάντησε ότι το ποσό που θα χρειαστεί δεν ανέρχεται πλέον σε 5,5 δισ. ευρώ, αλλά σε 8,8 δισ. ευρώ.

Με άλλα λόγια, οι κεφαλαιακές ανάγκες της Monte dei Paschi αυξήθηκαν, λόγω της αιμορραγίας καταθέσεων που υπέστη η τράπεζα εντός του Δεκεμβρίου, όσο προσπαθούσε -επί ματαίω- να προσελκύσει επενδυτές για να αποφύγει την κρατική διάσωση και το bail-in που αυτή προϋποθέτει: Ειδικότερα, παρότι η ΕΚΤ υπογραμμίζει ότι η Monte dei Paschi παραμένει «φερέγγυα» (solvent), επομένως δεν απαιτούνται διαδικασίες εκκαθάρισης, αλλά κεφαλαιακής ενίσχυσης, εντούτοις η «τρύπα» στα ίδια κεφάλαια διευρύνθηκε, εν πολλοίς συνεπεία της μείωσης της βραχυπρόθεσμης ρευστότητας της τράπεζας από 12,1 δισ. ευρώ στα 7,7 δισ. ευρώ μέσα σε 20 ημέρες (την περίοδο 30 Νοεμβρίου-21 Δεκεμβρίου).

Η εξέλιξη αυτή σημαίνει ότι αυξάνεται ο λογαριασμός της διάσωσης της MPS από το ιταλικό δημόσιο, το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες θα κληθεί να δαπανήσει περί τα 6,5 δισ. ευρώ από τα 20 δισ. ευρώ που διαθέτει το ταμείο στήριξης των τραπεζών που συστήθηκε την περασμένη εβδομάδα από την κυβέρνηση του Πάολο Τζεντιλόνι. Μια κεφαλαιακή «ένεση» τέτοιου μεγέθους θα αύξανε το μερίδιο του κράτους στην τράπεζα στο περίπου 70% (από 5% περίπου σήμερα).

To υψηλότερο κόστος διάσωσης της MPS, εξάλλου, συνεπάγεται και μείωση των περιθωρίων ελιγμών της Ρώμης για τη στήριξη των υπόλοιπων μικρομεσαιών προβληματικών ομίλων που επίσης χρειάζονται «φρέσκα» κεφάλαια και μάλλον θα δυσκολευθούν να τα βρουν από τις αγορές, όπως η Banca Carige, η Banca Popolare di Vicenza και η Veneto Banca.

Πολλώ δε μάλλον που το ποσό των 20 δισ. ευρώ που διαθέτει το ιταλικό δημόσιο ήταν ανεπαρκές εξαρχής, εάν ευσταθούν οι υπολογισμοί του πρακτορείου Bloom-berg ότι απαιτούνται τουλάχιστον 54 δισ. ευρώ για να μπορέσουν οι τράπεζες να αυξήσουν επαρκώς τις προβλέψεις για τα «κόκκινα» δάνεια στα χαρτοφυλάκιά τους και να τα εξυγιάνουν στη συνέχεια.

Οσον αφορά τη Monte dei Paschi, αν ισχύουν οι πληροφορίες για κρατική στήριξη ύψους 6,5 δισ. ευρώ, αυτό σημαίνει ότι τα υπόλοιπα 2,3 δισ. ευρώ θα προέλθουν από το bail-in των μετόχων και των ομολογιούχων μειωμένης εξασφάλισης. Σημειώνεται ότι το μοντέλο της προληπτικής ανακεφαλαιοποίησης που δρομολογεί η Ρώμη προβλέπει ηπιότερο «κούρεμα» σε σχέση με αυτό που θα λάμβανε χώρα π.χ. σε περίπτωση εκκαθάρισης και αφήνει αλώβητους όλους τους καταθέτες, αλλά και τους κύριους ομολογιούχους. Το κρίσιμο σημείο εδώ είναι η τύχη των 40.000 ιδιωτών μικροεπενδυτών που κατέχουν ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης της MPS, τους οποίους η κυβέρνηση θέλει να αποζημιώσει για να αποφύγει πολιτικές παρενέργειες αλλά και διάχυση της κρίσης της MPS στο ευρύτερο τραπεζικό σύστημα. Η λύση που προωθείται είναι η μετατροπή των ομολόγων τους σε μετοχές και εν συνεχεία η ανταλλαγή των μετοχών αυτών με ομόλογα πλήρους εξαφάλισης, στην ονομαστική τους αξία, με το Δημόσιο να επαναγοράζει τις εν λόγω μετοχές από το κράτος. Η εν λόγω λύση τελεί υπό την αίρεση της έγκρισης της Κομισιόν και της ΕΚΤ που θα μπορούσε να πάρει 2-3 μήνες.

Σκληρή γραμμή
Καθώς οι λεπτομέρειες του πλάνου διάσωσης της Monte dei Paschi δεν έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί, παραμένει ερωτηματικό κατά πόσο η Κομισιόν και η ΕΚΤ εγκρίνουν τους σχεδιασμούς της ιταλικής κυβέρνησης ή θα απαιτήσουν τροποποιήσεις, όπως π.χ. αυξημένη συνεισφορά των μετόχων και ομολογιούχων, με αντίστοιχη μείωση της κρατικής επιβάρυνσης. Πολλώ δε μάλλον με δεδομένα τα μηνύματα από το Βερολίνο, που φέρεται να τηρεί ?και εδώ- σκληρή γραμμή, καθώς η MPS αποτελεί το πρώτο σοβαρό crash-test για την κοινοτική οδηγία BRRD που διέπει τα τραπεζικά bail-in και η Γερμανία δεν θέλει να δημιουργηθεί προηγούμενο χαλαρής εφαρμογής των κανόνων. Ηδη ο επικεφαλής της γερμανικής κεντρικής τράπεζας Bundes-bank Γενς Βάιντμαν σημείωσε ότι η διάσωση της MPS πρέπει να «εξεταστεί προσεκτικά», προσθέτοντας ότι «η χρήση κρατικού χρήματος προβλέπεται μόνο ως έσχατη λύση και γι’αυτό ο πήχης έχει τοποθετηθεί ψηλά», ενώ ο βουλευτής των Χριστιανοδημοκρατών Χανς Μίχελμπαχ ήδη απεφάνθη ότι «οι κοινοτικοί κανόνες παρακάμπτονται στην περίπτωση της MPS…».

Μεγαλομέτοχος το κράτος
Εάν το ιταλικό κράτος βάλει τα 6,5 από τα 8,8 δισ. ευρώ που χρειάζεται η MPS, το μερίδιό του στην τράπεζα θα αυξηθεί στο 70%.

Μειωμένα περιθώρια
To υψηλότερο κόστος διάσωσης της MPS μειώνει τα περιθώρια ελιγμών της Ρώμης για τη στήριξη των υπόλοιπων μικρομεσαιών προβληματικών ομίλων που επίσης χρειάζονται «φρέσκα» κεφάλαια και μάλλον θα δυσκολευθούν να τα βρουν από τις αγορές.

Γερμανία
Το Βερολίνο τηρεί -και εδώ- σκληρή γραμμή, καθώς η MPS αποτελεί το πρώτο σοβαρό crash-test για την κοινοτική οδηγία BRRD που διέπει τα τραπεζικά bail-in και δεν θέλει να δημιουργηθεί προηγούμενο χαλαρής εφαρμογής των κανόνων.